جنگ ایران و عراق در گفتمان سیاسی نهضت آزادی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران،تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری تاریخ انقلاب اسلامی؛ پژوهشکدۀ امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، تهران، ایران

3 کارشناس ارشد تاریخ انقلاب اسلامی ؛ پژوهشکدۀ امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، تهران، ایران

چکیده

نهضت آزادی ایران از جمله گروه‌‌های سیاسی سازمان یافته و فعال در دورۀ قبل و پس از پیروزی انقلاب اسلامی است که در ایام اقامت امام‌‌خمینی(ره) در پاریس به او ملحق و همراه و مدافع آن‌‌گردید. دانش و تجربۀ کار تشکیلاتی این جریان سیاسی موجب گردید تا هنگامۀ تشکیل اولین دولت جدید، اکثریت اعضای آن را به خود اختصاص دهد. در طول جنگ تحمیلی، به ویژه پس از فتح خرمشهر، این جریان سیاسی با استناد به برخی مبانی دینی و اعتقادی اسلام، مواضع و عملکرد متفاوتی با نیروهای انقلابی در خصوص تداوم جنگ و ضرورت پایان دادن به آن اتخاذ نمود. مواضع نهضت آزادی در طول سال‌های جنگ تحمیلی، از حمایت کامل تا انتقاد شدید از مسئولان و سران نظام جمهوری اسلامی در تغییر بود. آنان در سیاست خارجی، تابع نظریۀ حسن همجواری و تنش زدایی از طریق دیپلماتیک بودند. تغییر اساسی در مواضع و گفتمان سیاسی نهضت آزادی پس از فتح خرمشهر، به موازات کنار گذاشته ‌‌شدن از صحنۀ سیاست، در نهایت آن‌ها را مبدل به اقلیتی معترض در درون نظام ساخت. این مقاله با نگاهی به نگرش جریان سیاسی مذکور به انقلاب اسلامی و جایگاه جنگ ایران و عراق در گفتمان سیاسی آنان و با تأکید بر نظریۀ گفتمانی لاکلا و موفه، و نیز "پیوستگی انقلاب و جنگ" مارتین وایت، مواضع و عملکرد نهضت آزادی را در مراحل مختلف جنگ تحمیلی مورد بررسی قرار می‌‌دهد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Iran-Iraq war in the Political Discourse of the Freedom Movement of Iran

نویسندگان [English]

  • hassan hazrati 1
  • hadi ghysarianfard 2
  • mina avanj 3
1 Associate Professor, Department of History, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Ph.D. Student, Islamic Revolution History, Imam Khomeini Research Institute, Islamic Revolution, Tehran, Iran
3 Master of Science in Islamic Revolution History, Research Institute of Imam Khomeini and Islamic Revolution, Tehran, Iran
چکیده [English]

The Freedom Movement of Iran is among political groups that were active before and after the victory of Islamic Revolution and joined and supported Imam Khomeini during his stay in Paris. Knowledge and experience of organizational work helped the movement to form the first cabinet after the victory of the Islamic Revolution. During the Iran-Iraq war, especially after the liberation of Khorramshahr, based on some basic religious principles of Islam, the movement adopted different positions and practices, compared to the revolutionary forces. Regarding the continuation of war or terminating it, the stance of the movement was different from revolutionary forces. Freedom Movement's stances on war fluctuated from full support to harsh criticism of the authorities of the Islamic Republic. They followed a foreign policy based on good neighborliness and détente through diplomatic channels. Finally, a fundamental shift in their stance and political discourse after the liberation of Khorramshahr, side by side with their isolation from political scene, turned them into a dissident minority within the system. This article is an attempt to study the attitude of the Freedom Movement of Iran towards the Islamic Revolution and the status of Iran-Iraq war in their political discourse. Positions and performances of the Freedom Movement in various stages of the war has been studied within the framework of discourse analysis authored by   Laclau and Mouffe as well as Martin White's theory of continuity of the Revolution and the War

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Islamic revolution
  • Discourse
  • war
  • Freedom Movement of Iran
  • Iraq
  • الف. اسناد

    • مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس ‌‌(ش 213864)
    • مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس (ش 5179)

     

    ب. کتاب‌ها

    • ·      قرآن کریم
    • اردستانی، حسین(1379). تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق. (ج3). تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران.
    • ایزدی، یدالله(1392). روزشمار54 عملیات والفجر10، بمباران شیمیایی حلبچه، فشار جهانی به ایران برای پذیرش قطع‌‌نامۀ 598. تهران: مرکز اسناد و تحقیقات انقلاب اسلامی. ‌‌
    • آبراهامیان، یرواند(1389). ایران بین دو انقلاب.(احمد گل‌‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی،مترجمان،  )تهران: نشرنی.
    • آوری، پتر؛ همبلی، گاوین؛ ملویل، چارلز(1388). تاریخ ایران به روایت کمبریج، ازنادرشاه تا انقلاب اسلامی(ج 7)، (مرتضی ثاقب‌فر،مترجم )تهران: جامی.
    • بازرگان، مهدی(1363). انقلاب ایران در دو حرکت.تهران: بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بازرگان.
    • بازرگان، مهدی (1364). بازیابی ارزش‌‌ها. تهران: چاپخانۀ نراقی.
    • ·      جمشیدی، محمدحسین؛ یزدانفام، محمود (1390). روزشمار جنگ ایران و عراق،کتاب 47: آخرین تلاش‌‌ها در جنوب. (چ3)، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران
    •  در جستجوی راه از کلام امام، دفتر دوم؛ جنگ و جهاد(1363). (چ2).تهران: امیرکبیر.
    • درودیان، محمد (1389). نقد و بررسی جنگ ایران و عراق. پرسش‌‌های اساسی جنگ(چ4).تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ.
    • دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال(1392). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت). .
    • سحابی، عزت الله(1379). ناگفته‌های انقلاب و مباحث بنیاد ملی. تهران: گام نو. .
    • سلطانی، مجتبی (1367). خط سازش؛ تحلیل و بررسی تحقیقی و مستندی بر تاریخچه، مواضع و عملکرد نهضت آزادی ایران. (ج1). تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی. ‌‌
    • ·      نهضت آزادی ایران (1362). مواضع نهضت آزادی در کنگره‌‌های سوم، چهارم و پنجم. تهران: نهضت آزادی ایران.
    • نهضت آزادی ایران (آذر1366). توسعۀ بحران در خلیج فارس. تهران: نهضت آزادی ایران.
    • ·      نهضت آزادی ایران (تابستان 1363). تحلیلی پیرامون جنگ و صلح. تهران: نهضت آزادی ایران.
    • نهضت آزادی ایران(تیر1364). توضیحاتی پیرامون مذاکره، صلح و آتش‌‌بس. تهران: نهضت آزادی ایران.
    • نهضت آزادی ایران(1365). ‌‌پاسخ نهضت آزادی ایران به حملات آقای هاشمی‌رفسنجانی. تهران: نهضت آزادی ایران،
    • هاشمی‌رفسنجانی، اکبر(1386). کارنامه و خاطرات سال1361: پس از بحران. (فاطمه هاشمی،کوششگر)، تهران: نشر معارف انقلاب.

     

    ج.مقاله

    • ·      کریمی، حجت‌‌الله (1392)، «بررسی روابط ایران و عراق در دوره دولت موقت»، پژوهشنامۀ دفاع مقدس، سال دوم، (ش6).

     

    د. روزنامه‌‌ها و نشریات

    • خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، نشریۀ گزارش‌‌های ویژه، ش 311، 5/11/1367.
    • خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، نشریۀ گزارش‌‌های ویژه، ش152، 28/5/1367.
    • ·      خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، نشریۀ گزارش‌‌های ویژه، ش186، 4/7/1358.
    • روزنامۀاطلاعات، 12/8/1358.
    • روزنامۀکیهان، 24/7/1358.
    • ·      روزنامۀیاس نو، 17/9/1382
    • ·      ماهنامۀ نسیم بیداری(1393)، سال پنجم، شمارۀ 52.
    • ·      مجلۀچشم انداز(آبان و آذر . 1380)، شمارۀ 11.

     

    د. مصاحبه

    • صباغیان، هاشم(7/7/1390)، تهران.
    • صباغیان، هاشم (19/7/1390)، تهران.
    • صباغیان، هاشم (27/7/1390)، تهران.
    • توسلی، محمد (23/6/1390)، تهران.