فعالیت‌های فخرالدین حجازی در مطبوعات خراسان رضوی طی دهه 30 و 40 شمسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموخته ارشد اندیشه سیاسی در اسلام، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، پژوهشگر تاریخ انقلاب و اندیشه متفکران مسلمان، تهران، ایران

چکیده

فخرالدین حجازی که در عصر پهلوی به خطیب فرهنگ شهرت داشت، فعالیت‌های سیاسی و مبارزاتی علیه حکومت پهلوی را در حوزه‌های مختلف پیگیری می‌کرد و یکی از اولین اقدامات وی برای مبارزه با عملکرد حکومت پهلوی، همکاری و مشارکت با مطبوعات سبزوار و مشهد در دوران جوانی بود که به دلیل شهرتش به سخنرانی و خطابه در نهضت امام خمینی، فعالیت‌های مطبوعاتی وی کمتر مورد مداقه علمی قرار گرفته است. در عرصه تاریخ‌نگاری مطبوعات خراسان، فعالیت‌ها و اقدامات حجازی کمتر موردتوجه قرار گرفته است و با توجه به اهمیت فعالیت‌های حجازی در عرصه مطبوعات و انتشارات، مقاله حاضر تلاش دارد با بهره‌گیری از مطالعات کتابخانه‌ای- اسنادی و روش تحلیلی- توصیفی به این سؤال پاسخ دهد که فخرالدین حجازی در دهه‌های 30 و 40 چه فعالیت‌های مطبوعاتی در خراسان داشته است؟ یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که از اولین فعالیت‌های مبارزاتی حجازی در عرصه فرهنگی، همکاری و مشارکت با جراید و مطبوعات سبزوار و بعد از آن مشهد بوده است. وی در دوران حضور در خراسان با روزنامه‌های اسرار شرق، جلوه حقیقت، خراسان و مجله نامه آستان قدس همکاری داشت که این همکاری‌ها در چند سطح نگارش، کمک به تأمین مقالات، مدیریت مجله، توسعه همکاری با نویسندگان دینی و ایجاد شبکه‌ای از محققان علوم دینی برای نگارش مقالات برای نشریات بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The activities of Fakhreddin Hijazi in Khorasan press during the 30s and 40s

نویسنده [English]

  • seyyed mohammad javad ghorbi
Master of Political thought in Islam, Research Institute of Imam Khomeini and Islamic Revolution, Researcher of history of revolution and thought of Muslim thinkers, Tehran, Iran
چکیده [English]

Fakhr al-Din Hijazi, who was famous as a speaker of culture during the Pahlavi era, pursued political activities and campaigns against the Pahlavi government in various fields, and one of his first actions to fight against the performance of the Pahlavi government was to cooperate and participate with the media of Sabzevar and Mashhad in his youth. Because of his fame for his speeches and speeches during Imam Khomeini's movement, his press activities have received less scientific attention. In the field of Khorasan press historiography, Hijazi's activities and actions have been given less attention, and considering the importance of Hijazi's activities in the field of press and publications, this article tries to answer this question by using library-documentary studies and analytical-descriptive method. What press activities did Fakhreddin Hijazi have in the 30s and 40s in Khorasan? The findings of the article show that one of Hijazi's first campaigning activities in the cultural field was cooperation and participation with the newspapers and press of Sabzevar and after that Mashhad. During his stay in Khorasan, he cooperated with Asrar Sharq, Jaloh Haqit, Khorasan and Astan Quds magazine. These collaborations were in several levels of writing, helping to provide articles, managing the magazine, developing cooperation with religious writers and creating a network of religious science researchers. It has been for writing articles for publications.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fakhruddin Hijazi
  • Israr Sharq newspaper
  • Jelve Haqigat newspaper
  • Khorasan newspaper
  • Astan Quds magazine
  • Khorasan province
  • press activity

مراجع

  • افضلی، رضا (1395). یادنامه یاران خراسان. فصلنامه آستان هنر، 19.
  • امین، سید حسن (1385). نهضت ملی در شهرستان‌ها مطالعه موردی خراسان رضوی. مجله حافظ، 33، 30-38.
  • https://ensani.ir/fa/article/202708
  • امین، سید حسن (1400). بیست و هشتم مرداد در سبزوار چه گذشت: خاطرات من از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، آرشیو دیار سربداران، ک. پ 1272.
  • بیهقی، محمود (1377). سبزوار شهر دانشوران بیدار، مشهد: انتشارات امام، چاپ دوم.
  • بیهقی، محمود (1383). دایرۀ‌المعارف بزرگ سبزوار (آ-ژ)، سبزوار: انتشارات آژند، چاپ اول.
  • تدینی‌ثانی، محسن (1401). سهم سبزواری‌ها در نهضت ملی شدن صنعت نفت، مجله اسرارنامه، 6430.
  • جعفریان، رسول (1389). جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی- سیاسی ایران از روی کار آمدن محمدرضا شاه تا پیروزی انقلاب اسلامی (سا‌ل‌های 1320-1357)، تهران: نشر علم، چاپ سیزدهم.
  • جمعی از نویسندگان (1393). زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی شیخ عبدالله نورانی، تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول.
  • جودکی، محبوبه (1388). حسینیه ارشاد. دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران: بنیاد دایرۀ المعارف اسلامی، چاپ اول.
  • حافظی، ابراهیم (1387). نامه آستان قدس، آغازی بر پیدایش رسانه‌ها در نهادی نوپا، دفتر اسناد، به کوشش زهرا طلایی، مشهد: سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
  • حجازی، فخرالدین (1359). فخرالدین حجازی در گفتگو با اطلاعات هفتگی. مجله اطلاعات هفتگی، 1993.
  • حجازی، فخرالدین (10/2/ 1371). گفتگو. روزنامه سلام، 267.
  • حجازی، فخرالدین (1362). س‍ف‍رن‍ام‍ه‌ ف‍رن‍گ‌. تهران: انتشارات بعثت، چاپ اول.
  • حجازی، فخرالدین (1365). سی‌مقاله، تهران: انتشارات بعثت، چاپ اول.
  • حجازی، فخرالدین (1394). جنگ از دیدگاه نهج البلاغه، تهران: انتشارات بعثت، چاپ اول.
  • حجازی، فخرالدین (بی‌تا). فخرالدین حجازی نویسنده و زبان گویای ملت. تهران: ستاد تبلیغاتی فخرالدین حجازی، چاپ اول.
  • حزب جمهوری اسلامی (1358). زندگی‌نامه و اسامی کاندیداهای مورد تأیید حزب جمهوری اسلامی در اولین انتخابات مجلس شورای اسلامی، تهران: انتشارات حزب جمهوری اسلامی.
  • خسروشاهی، سید هادی (1396). خاطرات مستند سید هادی خسروشاهی، قم: کلبه شروق.
  • خسروشاهی، سید هادی (12/4/1386). «مبارزات سیاسی فخرالدین حجازی»، اطلاعات، ۲۳۹۴۹.
  • راستگو، صادق (7/4/ 1386). فریاد در سکوت: مروری بر زندگی فخر‌الدین حجازی، روزنامه اعتماد ملی.
  • رضوانی، حسین (1400). خواسته‌های فخرالدین حجازی در سال 1331 از دکتر مصدق. مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
  • روزنامه اسرار شرق (12/12/1330). 1(18).
  • روزنامه اسرار شرق (16/10/1330). 1(9)
  • روزنامه جلوۀ حقیقت (27/9/1331). توضیحات. 16.
  • زمانیان، زهیر (1396). زندگینامه سیاسی و فرهنگی فخرالدین حجازی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد تاریخ انقلاب اسلامی، تهران: پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی.
  • سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما) (1332). درخواست انتشار مجدد روزنامه‌ اس‍رار ش‍رق، آرشیو ملی ایران، ش. س 5767/293، ‏ش. ب 14356/1/12.
  • سبحانی تبریزی، جعفر (1387). سیمای فرزانگان: حاوی بیش از چهل مقاله و رساله پیرامون مسائل کلامی، قرآنی، ولایی، فقهی و تاریخی، قم: مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ دوم.
  • سبزواری، حمید (20/4/1395). محاکمه پس از کودتای 28 مرداد: بازنشر گفتگوی کیهان با استاد سبزواری. گفتگو از بهروز ساقی، روزنامه کیهان، ۲۱۳۸۶.
  • شمس‌آبادی، حسن (1375). حجازی، فخرالدین. دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران: بنیاد دایرۀ‌المعارف اسلامی، چاپ اول.
  • شمس‌آبادی، حسن (1394). اسرار شرق و جلوۀ حقیقت؛ دو پایگاه اطلاع‌رسانی در دوره نهضت ملی در سبزوار. پژوهشنامه مطالعات اسنادی و آرشیوی، 3 (3)، 343- 352.
  • https://docs.aqr-libjournal.ir/article_141293.html
  • شیدایی، مهدی (1384). فریاد استاد در آیینه اسناد. کیهان فرهنگی، 224، 24-25.
  • https://www.magiran.com/volume/25697
  • صادقی صفت، موسی‌الرضا (1397). نقش خطابه در پیروزی انقلاب اسلامی با مطالعه موردی حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدتقی فلسفی، استاد دکتر علی شریعتی و استاد فخرالدین حجازی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جامعه‌شناسی انقلاب اسلامی، تهران: دانشکده علوم انسانی دانشگاه شاهد.
  • http://lib.shahed.ac.ir

- قدسی زاد، پروین (1385). جراید (ایران، از آغاز تا انقلاب اسلامی). دانشنامه جهان اسلام، تهران: بنیاد دایرۀ‌المعارف اسلامی.

- قربی، سیدمحمدجواد (1402). فخرالدین حجازی. طرح پژوهشی گروه شخصیت‌های مانا، تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.

- کوهستانی نژاد، مسعود (1376). سیری در مطبوعات ایران از مرداد 1332 تا مرداد 1334. فصلنامه رسانه، 8 (1)، 88-99. https://ensani.ir/fa/article/205067                                                              

  • گروهی از نویسندگان (1358). زندگینامه کاندیداهای گروه‌های مؤتلفه اسلامی. تهران: انتشارات سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، چاپ اول.
  • مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات (1383) فریاد بعثت: فخرالدین حجازی به روایت اسناد ساواک، تهران: انتشارات مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، چاپ اول.
  • میقانی، عباس (1387). یادنامه فخر دین: به مناسبت اولین سالگرد درگذشت استاد فخرالدین حجازی، تهران: انتشارات بعثت، چاپ اول.

- نامه آس‍ت‍ان‌ ق‍دس (1339) مقالات، م‍ش‍ه‍د: انتشارات آستان قدس رضوی.

- نوائیان رودسری، جواد (27/12/1399). روزنامه خراسان 112 ساله شد، 72 (20623).

http://www.khorasannews.com/newspaper/page/20623/1/721838/0

- واعظ زاده خراسانی، محمد (1370). مصاحبه با حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد واعظ زاده خراسانی، قسمت سوم، مجله حوزه، 8(46)، 48-72.                                                            https://ensani.ir/fa/article/65978

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار