مطالبات آشکار و پنهان در انقلاب؛ یک تمایز مفهومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار جامعه شناسی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران

چکیده

چکیده
انقلابها محصول مطالبات تحقق نیافته و انباشته شدهای هستند که در نهایت یک جامعه را به سرنگونی و براندازی نظام سیاسی حاکم سوق میدهند. شکل گیری ائتلافها و انسجام یافتن مطالبات انقلابی را در شعارها، موضعگیریها و بیانیه ها و درنهایت ایدئولوژیهایی می توان مشاهده کرد که تنها راه بهبود وضعیت موجود را در وقوع یک انقلاب می دانند. هدف این نوشتار، ارائه توجیهی نظری برای ضرورت رصد کردن مطالبات انقلابی در ساحتی فراتر از ساحت ایدئولوژی است. اگرچه ایدئولوژی شاخص مناسبی برای فهم چرایی به راه افتادن اعتراضات است، اما تنوع و تکثر زیست جهان و مطالبات انقلابیون، به ایدئولوژی ای که در بهترین حالت صرفاً مخرج مشترک خواسته های آنهاست، قابل تقلیل نیست و بسیاری از مطالبات بدون اینکه نمودی آشکار و روشن در مبارزات داشته باشند، انگیزه ای قوی برای اعتراض و ابراز نارضایتی از وضعیت موجود فراهم می کنند. از این رو می توان ایدئولوژی یک انقلاب را مطالبات آشکار انقلابیون در نظر گرفت. اما مطالبات پنهانی نیز همواره وجود دارد که در ایدئولوژی بیان نمی شود، لیکن میتواند به همان اندازه، در به راه افتادن و پیروزی یک انقلاب مؤثر باشد. تعیین اهمیت چنین مطالباتی و گنجاندن آنها در مطالعات انقلاب، به فهمی عینی تر از فرایند پیروزی میانجامد. بر این اساس، هدف این نوشتار نشان دادن ضرورت تفکیک مطالبات پنهان و آشکار در مطالعات انقلاب است. به همان اندازه که مطالبات آشکار متجلی شده در ایدئولوژی نیازمند بررسی و شناخت اند، مطالباتی که در ایدئولوژیهای انقلابی مطرح نمی شوند نیز قابل مطالعه و بررسی اند و نقشی به همان اندازه مؤثر در پیروزی انقلاب دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Manifest and Latent Demands in Revolutions; A Conceptual Distinction

چکیده [English]

Revolutions are the result of unfulfilled and accumulated demands which finally leads to the overthrowing of the ruling system. The formation of coalitions and making revolutionary demands cohesive, can be observed in the revolutionary ideology which insists on revolution as the ultimate solution for the current problems.

This article deals with a theoretical justification for tracing the revolutionary demands beyond the field of ideology. Ideology is a proper indicator for explaining the origins of protests. But the diversity and plurality of the revolutionary’s life-world is not reducible to the ideology whose claims are at best only the common denominator of protester’s demands.

Ideology undoubtedly plays a decisive role in achieving a revolution. But all of revolutionary’s demands are not reflected in ideology and there are lots of protesting demands which provide strong motivations for revolutionaries without any manifest appearance in struggle with the existing authorities. That’s why to clarify and exemplify such latent demands and include them in revolution studies, will result in a more realistic understanding of this phenomenon.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ideology
  • revolution
  • manifest demands
  • latent demands
  • interpassivity
  • منابع

    - آرنت، هانا (۱۳۹۷)، انقلاب، ترجمه عزتالله فولادوند، تهران، نشر خوارزمی.

    - برمن، مارشال (۱۳۸۹)، تجربه مدرنیته، ترجمه مراد فرهادپور، تهران، طرح نو.

    - بشیریه، حسین (۱۳۹۷)، زمینههای اجتماعی انقلاب ایران، ترجمه علی اردستانی، تهران، نشر نگاه معاصر.

    - بهروز، مازیار (۱۳۸۰)، شورشیان آرمانخواه؛ ناکامی چپ در ایران، ترجمه مهدی پرتوی، تهران، نشر ققنوس.

    - بیات، آصف (۱۳۷۹)، سیاستهای خیابانی، ترجمه سید اسدالله نبوی چاشمی، تهران، نشر شیرازه.

    - ژیژک، اسلاوی (۱۳۸۹)، خشونت، ترجمه علیرضا پاکنهاد، تهران، نشر نی.

    - سالکل، رناتا (۱۳۹۶)، درباره اضطراب، ترجمه عباس خورشیدنام و سیاوش طلاییزاده، تهران، نشر شوند.

    - سیدنتاپ، لری (۱۳۹۵)، اندیشه توکویل، ترجمه حسن کامشاد، تهران، نشر فرهنگ جاوید.

    فرهادپور، مراد، «رخداد ۵۷ و بیان پرفورماتیو سیاست»، مصاحبه با رادیو زمانه، به تاریخ ۱۰/۱۲/۱۳۹۷، دسترسی در ۱۴/۵/۹۸.

    - فوکو، میشل (۱۳۹۳)، ایرانیها چه رؤیایی در سر دارند، ترجمه حسین معصومی همدانی، تهران، نشر هرمس.

    - فوکو، میشل (۱۳۹۷)، ایران روح یک جهان بیروح و ۹ گفتگوی دیگر، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، نشر نی

    - قمری تبریزی، بهروز (۱۳۹۷)، فوکو در ایران، ترجمه سارا زمانی، تهران، نشر ترجمان.

    - کورزمن، چارلز (۱۳۹۷)، انقلاب تصورناپذیر در ایران، ترجمه محمد ملاعباسی، تهران، نشر ترجمان.

    - مزلیش، بروس و برونوفسکی جیکوب (۱۳۹۳)، سنت روشنفکری در غرب از لئوناردو تا هگل، ترجمه لیلا سازگار، تهران، نشر آگاه.

    - معدل، منصور (۱۳۸۲)، طبقه، سیاست و ایدئولوژی در انقلاب ایران، ترجمه محمدسالار کسرایی، تهران، نشر باز.

    - مناشری، دیوید (۱۳۹۶)، نظام آموزشی و ساختن ایران مدرن، ترجمه محمدحسین بادامچی و عرفان مصلح، تهران، نشر سینا.

    - نجم آبادی، افسانه، «بازگشت به اسلام، از مدرنیسم به نظم اخلاقی»، ترجمه عباس کشاورز شکری، پژوهشنامه متین، زمستان ۱۳۷۷، شماره ۱

    • هانتینگتون، ساموئل (۱۳۹۷)، سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، نشر علم.
    • - Axinn Sidney, Kant, Authority, and the French Revolution, Journal of the History of Ideas, Vol. 32, No. 3 (Jul. –Sep., 1971).

      - Jameson Fredric (1994), The Seeds of Time, New York, Columbia University Press.

      - Zizek Slavoj (2000), The Art of The Rediculous Sublime, University of Washington Press, Washington.

      - Zizek Slavoj (2006), How to Read Lacan, W.W. Norton and Company, New York London.

      - Zizek Slavoj (2008), In Defense of Lost Causes, Verso.