تبیین دلایل روحانیت و گروه های سیاسی در تحریم انتخابات مجلس شورای ملی دوره ی بیست ویکم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشکدۀ امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، تهران، ایران

2 کارشناسارشد تاریخ انقلاب پژوهشکدۀ امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، تهران، ایران

چکیده

از نیمة دوم مرداد 1342، که بحث انتخابات دورة بیست‌و‌یکم مجلس شورای ملی در محافل مختلف و روزنامه‌ها مطرح شد، در پی استفتای مردم مسلمان از مراجع تقلید، آنها با صدور فتاوایی به تحریم انتخابات پرداختند.گروه‌های سیاسی نیز به‌دلیل شرایط شکل گرفته در جامعه و دستگیری رهبران و خفقان و سرکوبی گسترده، با برگزاری انتخابات مجلس به مخالفت پرداختند. مقالة حاضر، با استفاده از شیوة توصیفی- تحلیلی، به بررسی مواضع روحانیت و گروه‌های سیاسی در قبال انتخابات مجلس بیست‌و‌یکم پرداخته است. پرسش اصلی این است که مخالفت و تحریم انتخابات این دوره از مجلس، از سوی روحانیت و گروه‌های سیاسی بر چه مبنایی صورت گرفت؟ شواهد نشان می‌دهد وجود اختناق و انسداد سیاسی، رفتارهای غیرقانونی دولت، اعتراض به رفراندوم شاه و به‌خصوص دستگیری آیت‌الله خمینی و تعداد دیگری از روحانیان و وقوع قیام 15خرداد، عدم آزادی برای برگزاری انتخابات سالم، دلایل این تصمیم بوده است و گروه‌های سیاسی مخالف رژیم همچون نهضت آزادی، جبهۀ ملی، و حزب زحمتکشان به تبعیت از مشی روحانیت، برای نخستین بار در تاریخ فعالیت‌های خود انتخابات این دوره را تحریم کردند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Clarifying Reasons behind Boycotting 21st National Consultative Assembly by the Clergy and Political Groups

نویسندگان [English]

  • hamid basirat manesh 1
  • toran mansori 2
1 Assistant Professor, Imam Khomeini Research Center and Islamic Revolution, Tehran, Iran
2 Master of the History of the Revolutionary Institute of Imam Khomeini and the Islamic Revolution, Tehran, Iran
چکیده [English]

 
The second half of Mordad 1342 (August 1963) marks major developments in the elections for the 21st term of National Consultative Assembly. Upon a request by the Muslim nation of Iran seeking advice from the sources of religious imitation, the ulema issued a fatwa (religious decree) on boycotting the elections. Political groups followed suit due to the disagreeable conditions for them in the society, the arrest of their leaders and the massive suppression of opponent voices. This paper uses a descriptive-analytical method to study the stance by the clergy and political circles vis-à-vis the 21st term of the National Consultative Assembly elections. The principal question of this paper is: On what basis, do the ulema and political groups boycotted the 21st National Consultative Assembly elections? Evidence shows that the reasons behind such an important decision were the prevalence of an atmosphere of political suffocation and obstruction, illegal behavior of the government, objections made to the Shah’s referendum, the arrest of Ayatollah Khomeini and a number of other senior clerics followed by June 5, 1963 uprising, and lack of freedom for a secure and fair elections. The dissident political groups such as Freedom Movement of Iran, National Front and Toilers’ Party (Zahmatkeshan) followed the clerics’ course of action for the first time in their history and boycotted the elections.

کلیدواژه‌ها [English]

  • clerics
  • Majlis Elections
  • boycott
  • Freedom Movement of Iran
  • National Front
کتابها
• آبراهامیان، یرواند(1377). ایران بین دو انقلاب: درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی ایران معاصر(احمد گل محمدی؛ محمد ابراهیم فتاحی و لیلایی، مترجمان). تهران: نشر نی.
• ازغندی، علی‌رضا (1382). تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران(1357-1320). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت).
اسناد انقلاب اسلامی(1374).(5ج). تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
اسناد نهضت مقاومت ملی، اسناد درون سازمانی(بی تا).( ج 5). بی‌جا. انتشارات نهضت آزادی ایران.
• امینی، ایرج(1386). بر بال بحران: زندگی سیاسی علی امینی. تهران: نشر ماهی.
• بازرگان، مهدی(1377). یادداشتهای روزانه. تهران: انتشارات قلم.
• برزین، سعید(1374، بهمن). زندگینامه سیاسی مهندس مهدی بازرگان (چ2). تهران: مرکز.
جبهه ملی به روایت اسناد ساواک(1379). (ج1). تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
حزب زحمتکشان ملت ایران در دفاع از آیتالله خمینی(بی تا). بی‌جا. بی‌نا.
خاطرات علی امینی (1376).(حبیب لاجوردی،کوششگر). تهران: نشر گفتار.
• دوانی، علی(1358). نهضت روحانیون ایران(ج3و4). تهران: بنیاد فرهنگی امام رضا.
روحانی مبارز آیتالله کاشانی به روایت اسناد(ج 2). تهران. مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات(1379).
• روحانی، حمید(1381). نهضت امام خمینی(ج1). تهران: نشر عروج.
• روحبخش، رحیم(1382). تعامل نهضت آزادی با مرجعیت و نهضت روحانیت. تهران: صمدیه.
• زهیری، علیرضا(1379). عصر پهلوی به روایت اسناد. قم: دفتر نشر و پخش معارف.
• سفری، محمدعلی(1373). قلم و سیاست(از کودتای 28 مرداد تا ترور منصور).(ج2).تهران: نارمک.
• سنجابی، کریم(1361). امیدها و ناامیدیها. لندن: انتشارات ملیون.
سیر مبارزات امام خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک(1386).(ج2). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
صفحاتی از تاریخ معاصر ایران- اسناد نهضت آزادی ایران(ج1)، جریان تأسیس و بیانیهها 1344-1340(1361). بی‌جا. رایکا .
• طلوعی، محمود(1373) پدر و پسر ناگفتهها از زندگی و روزگار پهلویها(چ4). تهران: نشر علم.
• فوران، جان(1377). مقاومت شکننده تاریخ تحولات اجتماعی ایران(احمد تدین، مترجم). تهران: رسا.
قیام پانزده خرداد به روایت اسناد ساواک دوران حصر(1380).(ج4). تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات(1380).
• کاتوزیان، محمدعلی(همایون).(1368). اقتصاد سیاسی ایران(ج2). (محمدرضا نفیسی و کامبیزعزیزی، مترجمان). تهران: پاپیروس.
• کدی، نیکی آر(1375). ریشههای انقلاب ایران( عبدالرحیم گواهی، مترجم).تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
• مروارید، یونس(1377). از مشروطه تا جمهوری نگاهی به ادوار مجلس قانونگذاری در دوران مشروطیت( ج 3). تهران: اوحدی.
مظفر بقایی به روایت اسناد ساواک(1381-1382). (ج2). تهران: وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی.
• الموتی، مصطفی(1370). ایران در عصر پهلوی(ج 11). لندن: پکا.
• نجاتی، غلامرضا(1375). خاطرات بازرگان شصت سال خدمت و مقاومت(ج ) . تهران: رسا.
• ------------(1377). تاریخ بیست و پنج سالهی ایران(از کودتا تا انقلاب). ( ج1). تهران: رسا.
یادداشتهای سیاسی ایران(1344-1331).(1381). (ج14). تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
 
نشریات
• روزنامة اطلاعات، شماره 10496، شنبه 16 اردیبهشت 1340
• ------------، شماره 10500، چهارشنبه 20 اردیبهشت 1340
• ------------، شماره 1159، پنجشنبه 15 فروردین1342
 
اسناد
• سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران(ساکما) 1239-292
•  سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران(ساکما)144