تأثیرات نوسازی دولت پهلوی بر خاستگاه اجتماعی نمایندگان مجلس شورای ملی در دهـه ی چهل شمسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار تاریخ پژوهشگاه مطالعات اجتماعی ناجا، تهران، ایران

چکیده

نوسازی، مهم‌ترین رویکرد اقتصادی و اجتماعی دولت پهلوی در دهه‌های چهل و پنجاه شمسی بود. سیاست‌های ایالات ‌متحدة آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم، به‌عنوان یک ابرقدرت در تقابل با کمونیسم، از عوامل عمدة توجه به نوسازی در سطح جهان بود. در دهه‌های سی و چهل، ساخت یک طبقة متوسط ایرانی، که با اهداف اساسی آمریکا همسو باشد، در اولویت برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی شاه و آمریکا قرار گرفت. شاه و دربار، با اقدامات و زمینه‌سازی‌های خود به‌تدریج خاستگاه خانوادگی و طبقاتی نخبگان سیاسی کشور را تغییر دادند. این مقاله، درصدد است با تحلیل خاستگاه اجتماعی نمایندگان، با استفاده از روش کتابخانه‌ای و تحلیل آماری، تأثیرات سیاست‌ نوسازی اقتصادی و اجتماعی دولت پهلوی را بر ترکیب نمایندگان دوره‌های نوزدهم، بیستم، و بیست‌و‌یکم بررسی کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که دولت پهلوی، به‌تدریج زمینه را برای ورود طبقة متوسط و نخبگان جدید به عرصه‌های مدیریتی فراهم کرد. تغییر نخبگان در حوزة مجلس از مجلس نوزدهم شروع و در مجلس بیستم ادامه یافت و در مجلس بیست‌ویکم مرحلة تکاملی خود را طی کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Impacts of Pahlavi Government Modernization on Social Base of Majlis Deputies in 60s

نویسنده [English]

  • reza bigdelo
Assistant Professor, Research Institute for Social Studies, Naja, Tehran, Iran
چکیده [English]

Modernization was the most important socioeconomic approach of Pahlavi government in 60s and 70s. The post-World War II policies of the United States as a superpower against Communism, were important factors for paying attention to modernization across the globe. It was in 50s and 60s that the pro-American average Iranian family gained priority in socioeconomic programs of the Shah and the United States. The Shah and his imperial court gradually changed the family rank and class origin of the political elite by their plans and programs. This paper intends to analyze the social origin of Majlis deputies by library and statistical analysis method in order to review the impacts of Pahlavi government’s socioeconomic modernization policies on the composition of 20th, 21st and 22nd terms of the Iranian parliament. The findings show that Pahlavi government gradually paved the way for mobility of the average class and new elite to higher managerial posts. The change in positions of the elite in the parliament began from the 19th parliament and dragged into the 20th and finally completed its evolutionary course in the 21st parliament.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modernization
  • Pahlavi Government
  • the United States
  • National Consultative Assembly
  • class base
 
• آخوندزاده، میرزا فتحعلی(1364). مکتوبات. بی جا. مرد امروز.
• آدمیت، فریدون(1385). اندیشۀ ترقی و حکومت قانون(عصر سپهسالار). تهران: خوارزمی.
• ادیبی، حسین(1358). طبقۀ متوسط جدید در ایران. انتشارات جامعه.
• ازغندی، علیرضا(1376). ناکارآمدی نخبگان ایران بین دو انقلاب. تهران: قومس.
اسناد لانه جاسوسی آمریکا (ج 1). تهران: انتشارات جهان کتاب.
• افروغ، عماد(1372). سمینار جامعهشناسی و توسعه. تهران:‌ سمت.
• اینگلهارت، رونالد و کریستین ولزل(1389). نوسازی، تغییر فرهنگی و دموکراسی(یعقوب احمدی، مترجم). تهران: کویر.
• برمن، ادوارد(1373). کنترل فرهنگ(نقش بنیادهای کارنگی، فورد و راکفلر در سیاست خارجی   آمریکا). (حمید الیاسی،مترجم). تهران: نشر نی.
• بشیرگنبدی، تیمور(1383). اسنادی از اصل چهار ترومن در ایران(1346-1325). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
• بهنام، جمشید(1375). ایرانیان و اندیشۀ تجدد. تهران: فرزان روز.
• پولارد، سیدنی(1354). اندیشۀ ترقی(حسین اسدپور، مترجم). تهران: امیرکبیر.
• پهلوی، فرح(1382). دختر یتیم (احمد پیرانی، کوششگر). تهران: نشر به آفرین.
• پهلوی، محمدرضا(1345).  انقلاب سفید. چاپ بانک ملی.
• -------------- (1353). ماموریت برای وطنم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
• توسلی، غلام عباس(1382). مقایسه نقش نخبگان در فرایند نوسازی ایران و ژاپن(ناهید مطیع، مترجم). تهران: شرکت سهامی انتشار.
• جان مندالیوس، همیلتون،گری(1385). جامعهشناسی تاریخی، تاریخنگاری و جامعهشناسی تاریخی (هاشم آقاجری: مترجم). تهران: کویر.
• جبروند، عبدالله(1368). توسعه اقتصادی. تهران: انتشارات موسوی.
• خدایی، خان اوغلان(1386). جایگاه دیپلماسی عمومی در استراتژی امنیت ملی آمریکا، در کتاب آمریکا 6. تهران: انتشارات موسسة فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
• روست و، والت ویتمن(1374). نظریه پردازان رشد اقتصادی، کتاب اول( مرتضی قره باغیان، مترجم) .تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
• رینگر، مونیکا. ام(1381). آموزش، دین و گفتمان اصلاح فرهنگی در دوره قاجاریه ( مهدی حقیقت‌خواه ، مترجم) . تهران: ققنوس.
• سازمان اسناد ملی ایران
• سو، آلوین. ی(1386). تغییر اجتماعی و توسعه( محمود حبیبی مظاهری،مترجم). انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
• سولیوان، ویلیام(1384). خاطرات دو سفیر(محمود طلوعی، مترجم و گرد آورنده). تهران: نشر علم.
• شاهدی، مظفر(1387). سه حزب مردم، ملیون و ایران نوین. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
• شجیعی، زهرا(1383). نخبگان سیاسی ایران( ج 4). تهران: انتشارات سخن.
• شیلر، هربرت(1390). ارتباطات و سلطه فرهنگی( کاظم معتمد نژاد، مترجم). تهران: علم.
• عالیخانی، علینقی(1381). خاطرات. تهران: نشر آبی(تاریخ شفاهی بنیاد مطالعات ایران).
• فاضلی، نعمت‌الله(1375تابستان). ارزیابی انتقادی نظریه نوسازی، نامه پژوهش فرهنگی، 1
• فراستخواه، مقصود(1388). سرگذشت و سوانح دانشگاه. تهران: رسا.
• فرمانفرماییان، خداداد، عبدالمجید مجیدی و منوچهر گودرزی(1381). توسعه در ایران(1320-1358). تهران: گام نو.
• فوران، جان(1388). مقاومت شکننده، (احمد تدین، مترجم). تهران: رسا.                                                                
• کاتوزیان، محمدعلی همایون(1368). اقتصاد سیاسی ایران. تهران: پاپیروس.  
کاوش(نشریه). فروردین 1342.
گزارش اقتصادی سال1357 (1357). تهران: بانک مرکزی ایران.
• لوفان بومر، فرانکلین(1380). جریانهای بزرگ در تاریخ اندیشه غربی(حسین بشیریه، مترجم). تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.   
• مجیدی، عبدالمجید(1384). خاطرات(حبیب لاجوردی، کوششگر). طرح تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد. تهران: صفحۀ سفید.
• مندالیوس، جان، همیلتون و دیگران (1385). جامعهشناسی تاریخی، تاریخنگاری و جامعهشناسی تاریخی(هاشم آقاجری، مترجم). تهران: کویر.
• مهدوی، عبدالرضا هوشنگ(1374). سیاست خارجی ایران در دوره پهلوی(1357-1300)، تهران: البرز، 1374
 •میلانی، عباس(1380). ابوالهول ایرانی(عبدالرضا هوشنگ مهدوی، مترجم). تهران: نشر پیکان
•  Amir Argomand, Said(1988). The turban for the crown,the Islamic revolution in iran. new York-oxford:oxford university press.
•  Little,.Douglas(2008). Amrrican orientalism(the united states and the middle east since1945).the university of Carolina press.