پیامدهای اعتصاب دو ماهه مطبوعات در سال 1357

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی

چکیده

روزنامه‌های پرشمارگان ایران در آخرین سال سلطنت رژیم پهلوی طولانی‌ترین اعتصاب تاریخ مطبوعات این کشور را از سرگذراندند؛ اعتصابی دو ماهه از 15 آبان تا 16 دی ماه همزمان با نخست‌وزیری غلامرضا ازهاری. دلیل یا بهانه شروع این اعتصاب اشغال تحریریه روزنامه‌های اطلاعات، کیهان و آیندگان و دستگیری و تحت تعقیب قرار گرفتن برخی از روزنامه‌نگاران بود.

پژوهش حاضر با تکیه بر منابع دست اول به‌ویژه حجم گسترده‌ای از نشریات آن زمان درصدد پاسخ به این پرسش بوده که اعتصاب مطبوعات در سال 1357 چه پیامدهایی را به دنبال داشته است؟

این نوشتار در نهایت به این جمع‌بندی رسیده است که شکل‌گیری اعتصاب دو ماهه مطبوعات از یک طرف باعث بروز اختلاف و جنگ قلمی میان روزنامه‌نگاران موافق و مخالف اعتصاب و از طرف دیگر موجب تقویت سایر ابزارهای اطلاع‌رسانی در غیاب نشریات پرشمارگان کشور شد. اعتصاب همچنین همراهی گسترده  مردمی را به دنبال داشت که به واسطه اعتصاب، مطبوعات را دیگر در کنار و در صف مبارزاتی خود می‌دیدند. نتیجه این همراهی، استقبال مردم از این نشریات در روزهای پس از اعتصاب و افزایش کم‌نظیر شمارگان آنها بود. این نشریات پس از انتشار دوباره‌شان، با توجه به فضای به‌وجود آمده، اطلاع‌رسانی بهتری از رویدادهای سرنوشت‌ساز آن مقطع حساس داشتند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Consequences of Two-Month Press Strike in 1978-1979

نویسندگان [English]

  • alireza mollay 1
  • meysam gholampor 2
1 Associate Professor of the Institute of Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran
2 Master of Science in Islamic History
چکیده [English]

The highly circulated newspapers went on the longest strike ever in the last year of the regime of Pahlavi.The two-month strike began on Nov. 6, 1978 and ended on Jan. 6, 1979, concurrent with the premiership of Gholamreza Azhari. The invasion of the buildings of Ettela’at, Kayhan and Ayandegan newspapers, arresting journalists and issuing arrest warrants for a number of other press activists sparked the strike.

This paper intends to study the consequences of the two-month strike in 1978-1979 based on the first-hand documents specially a large volume of the newspapers of the time.

The paper has finally come to the conclusion that formation of the two-month press strike fuelled disputes and war of pens between the proponent and opponent journalists on one hand, and brought about development of other ways and means of information dissemination on the other hand. Large groups of people joined the strike who considered the press a new force in their fight against the regime. The result of this support was extreme public welcome and a sharp rise in the circulation of the newspapers. After resumption of publication, with respect to the new political atmosphere, the newspapers performed better information dissemination on the fateful events of that critical period of time. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Press
  • strike
  • Islamic Revolution
  • freedom
-        اراده آذربایجان، از آبان تا بهمن 1357.
-        اطلاعات هفتگی، از مهر تا بهمن 1357.
-        اطلاعات، از آبان تا بهمن 1357.
-        الگار، حامد.(1360) انقلاب اسلامی در ایران (ترجمه مرتضی اسعدی و حسن چیذری)، تهران: قلم.
-        امیرانی، علی‌اصغر . (1357) «دلیل مبارزه، فریاد است نه سکوت»، خواندنی‌ها، سال39، شماره19، 30 دی 1357.
-        ------------.(1357) «خدایا به فریاد ما برس!»، مجله خواندنی‌ها، سال39، شماره10، 27 آبان 1357.
-        انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک. (1384)، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی، جلد16.
-        آهنگ سیاسی، از آذر تا بهمن 1357.
-        آیندگان، از آبان تا بهمن 1357.
-        بریر، کلر و پیر بلانشه. (1358) ایران: انقلاب به نام خدا (ترجمه قاسم صنعوی)، تهران: کتاب سحاب.
-        بهشتی‌پور، مهدی. (1372) «مطبوعات ایران در دوره پهلوی»، فصلنامه رسانه، سال4، شماره 4- 2، تابستان- زمستان 1372.
-        بهنود، مسعود. (1369) از سیدضیاء تا بختیار(دولت‌های ایران از اسفند 1299 تا بهمن 1357)، تهران: جاویدان، چاپ 4.
-        پهلوان، عباس. (1357) «نهضت ملی و قیام یکپارچه مردم ما بیش از آن اهمیت دارد که توطئه سکوت و خفقان ادامه داده شود»، مجله فردوسی، شماره 8، 27 آذر 1357.
-        پیغام امروز، از آبان تا بهمن 1357.
-        تاراجی، منصور. (1373) «از روزهای نوفل‌لوشاتو تا اعتصاب مطبوعات»، فصلنامه گزارش، شماره43، شهریور 1373.
-        تهران مصور، از آذر تا بهمن 1357.
-        جوان، از آبان تا بهمن 1357.
-        جوانرودی، یونس(: مهدی سحابی). (1359)، تسخیر کیهان، تهران: حاشیه.
-        حیدری، محمد. (1373) «بررسی ساختار بیرونی و درونی اعتصاب مطبوعات»، فصلنامه گزارش، شماره 43، شهریور 1373.
-        خبرنامه سازمان خبرگزاری پارس(محرمانه)، از آبان تا بهمن 1357.
-        خواندنی‌ها، از آبان تا بهمن 1357.
-        روزشمار انقلاب اسلامی(1384- 1379)، تهران: سوره مهر(حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی)، جلد8.
-        سپید و سیاه، از آبان تا بهمن 1357.
-        سفری، محمدعلی. (1380) قلم و سیاست، تهران: پروین- نامک، جلد4.
-        صحیفه امام(مجموعه آثار امام خمینی). (1378) تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، جلد 5.
-        صفحاتی از تاریخ معاصر ایران(اسناد نهضت آزادی ایران).(1362) تهران: نهضت آزادی ایران، جلد 9 و 11.
-        طالعی، جواد. (2009م) «مطبوعات ایران در منگنه دو نظام»، سایت دویچه‌وله، 6 فوریه 2009م، به آدرس‌های:
-        طلوعی، محمود. (1372) بازیگران عصر پهلوی: از فروغی تا فردوست، تهران: علم، جلد2.
-        فردوسی، از آبان تا بهمن 1357.
-        قاسمی، فرید و علی دهباشی با همکاری طوبی ساطعی.(1382) تاریخ شفاهی مطبوعات ایران: گفت‌وگوهایی با پیشکسوتان روزنامه‌نگاری و مجله‌نگاری، تهران: ققنوس.
-        قائد، محمد. (1389) «آرمان‌ها و مصلحت‌ها: نگاهی به اعتصاب مطبوعات در سال 57»، روزنامه روزگار، 21 بهمن 1389.
-        کیهان، از آبان تا بهمن 1357.
-        گلیاری، مصطفی. (1357) «روزنامه‌های دیواری: آگاهی‌دهندگان انقلاب...»، هفته‌نامهجوان، سال 1، شماره 6، 22 دی 1357.
-        گوران، فیروز. (1390) «ناگفته‌های فیروز گوران از اعتصاب مطبوعات(3): اعتصاب بزرگ اشتباه بود»، سایت تاریخ ایرانی، مصاحبه‌گر: سرگه بارسقیان، 11 تیر 1390، به آدرس:
-        مرد مبارز، از آبان تا بهمن 1357.
-        مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اسناد شماره 02608047، 00179001، 00179002، 02609043، 02609044 و 02609045.
-        معتضد، خسرو. (1390) چکمه و قلم: رضا شاه و روزنامه‌نگار، سیری در تاریخ مطبوعات و سانسور در ایران (به پیوست یادداشت‌های علی هاشمی‌حائری؛ روزنامه‌نگار)، تهران: البرز، جلد2.
-        مهدیان، حسین. (1388) «ماجرای اعتصاب دو ماهه مطبوعات در سال 57»، مصاحبه‌گر: علی البرزی، روزنامه جوان، 19 بهمن 1388.
و