کارکرد سیاسی هیأت های مذهبی در ایران ( با تأکید بر دوران جمهوری اسلامی ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری سیاست گذاری عمومی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

در این پ‍ژوهش سعی بر این است تا با نگاهی تاریخی تحلیلی و در قالب روش ساختیکارکردی به کارکرد سیاسی انواع هیأت‌ های مذهبی در ایران (با تأکید بر دوران جمهوری اسلامی ایران) در کاهش و مهار بحران‌های سیاسی بپردازد. لذا با بررسی‌ های صورت گرفته، می‌توان چندین نوع هیأت‌ مذهبی را از یکدیگر و با معیارهای متفاوتی از یکدیگر بازشناساند و تفکیک کرد. اما اگر بخواهیم از منظر سیاسی به طور عام و کارکرد سیاسی به طور خاص به موضوع هیأت‌ های مذهبی نظری افکنیم، بایستی آنها را در دو دسته کلی جای دهیم:هیأت‌های معتقد به اسلام عرفی (یعنی اعتقاد به جدایی دین از سیاست) و هیأت‌های معتقد به اسلام سیاسی (یعنی معتقد به پیوند دین و سیاست)؛ با این نگاه هیأت‌های مذهبی دسته اول فاقد کارکرد سیاسی هستند و در بحران‌ها و مسائل سیاسی  نقشی منفعل و تبعی را ایفا می‌کنند. اما دستة دوم دارای کارکرد سیاسی هستند و سعی دارند بر فضای سیاسی تأثیر بگذارند. در این پژوهش به واسطة مؤلفه ‌ها و نیز نگاه تاریخی، کارکرد سیاسی انواع هیأت‌ های مذهبی در باب کاهش بحران‌های سیاسی مورد واکاوی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political Role of Religious Processions in IranWith a Focus on the Islamic Republic Regime

نویسنده [English]

  • masoud darroudi
Ph.D. student of Public Policy, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

This study uses a historical-analytical viewpoint in a constructive-functional framework to analyze the political functionality of various religious processions in Iran (in the Islamic regiment) and their role in alleviating political crises. Here different kinds of religious groups with various features have been identified; but if we look at their political functionality, we can divide them into two broad categories: groups believing in conventional Islam (meaning the separation between religion and politics) and groups believing in political Islam (advocating the union between religion and politics). With this definition, one can say that the first group lacks a political functionality and is passive and submissive in political crises. But the second group has certain functionalities and tries to affect the political situation. This study uses various features and a historical framework to deconstruct the political role of different religious processions in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious processions
  • political functionality
  • alleviating political crises
  • Political Islam
  • conventional Islam
-        آقابخشی، علی. (1387) فرهنگ علوم سیاسی، تهران: نشر چاپار.
-        الگار، حامد. (1358) «نقش ستیهندة علما در تاریخ معاصر ایران»، ترجمه یعقوب آژند، فلق، دفتر سوم.
-        امین، سیدحسن. (1374) «وعظ و خطابه در عصر قاجار»، مجله میراث جاویدان، شماره 12-11.
-        بیرو،آلن. (1375) فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه­ باقرساروخانی، تهران: کیهان.
-        بکتاش، مایکل و غفاری، فرح. (1350) تئأتر ایرانی(سه مجلس تعزیه)، تهران: انتشارات سازمان جشن هنر.
-        بهار، مهری. (1382) «نقش و جایگاه زنان در مراسم عزاداری- تغییر از حاشیه­ای به مرکزی»، فصلنامه پژوهش زنان، شماره 15.
-        -------- . (1383) «نذر و هویت اجتماعی زنان»، مجله نامه علوم اجتماعی، شماره 24.
-        بشیر، حسن. (1390) تعزیه، تهران : انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)، چاپ اول.
-        پناهی، محمدحسین. (1385) «ارزش­های جهاد و شهادت در شعارهای انقلاب اسلامی»، مجله نامه علوم اجتماعی، شماره 29.
-        ----------- (1389) «بررسی زمینه­ها و اهداف انقلاب اسلامی ایران براساس شعارهای انقلاب»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 11 و 12.
-        جعفریان، رسول. (1380) تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن دهم هجری، (سه جلدی)، قم: انصاریان.
-        ----------  (1381) تأملی در نهضت عاشورا، قم : انصاریان.
-        حسام­مظاهری، محسن. (1389) رسانة شیعه:جامعه­شناسی آیین­های سوگواری و هیأت‌های مذهبی در ایران، تهران : شرکت چاپ و نشر بین­الملل، چاپ سوم.
-        حسینی، حسین.(1388) رهبری و انقلاب : نقش امام خمینی در انقلاب اسلامی ایران،چاپ دوم، تهران: پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی
-        ---------  (1382) «اسطوره و رهبری کاریزمایی»، در ایدئولوژی، رهبری و انقلاب اسلامی، تهران : مؤسسه چاپ ونشر عروج، جلد اول.
-        حسینی­زاده، محمدعلی. (1386) اسلام سیاسی در ایران، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
-        حیدرزاده، زهرا.(1378) مونوگرافی کارکردهای اجتماعی مجالس مذهبی زنانه در تهران، تهران : معاونت پژوهش و آموزش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-        ----------  (1380) «نقش هیأت­های مذهبی در روند توسعه»، در مجموعه مقالات جامعه و فرهنگ، تهران : انتشارات آروان.
-        دفترکل آمار و مهندسی. (1354) آمار مساجد و اماکن متبرکه استان­ها، تهران: گزارش داخلی سازمان اوقاف.
-        رفیع­پور، فرامرز. (1377) توسعه و تضاد، تهران : شرکت سهامی انتشار.
-        روزن، باری. (1379) انقلاب ایران: ایدئولوژی و نمادپردازی، ترجمة سیاوش مریدی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
-        ریتزر، جورج. (1380) نظریة جامعه­شناسی در دوران معاصر، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی.
-        سنگری، محمدرضا. (1380) عوامل معنوی و فرهنگی دفاع مقدس: فرهنگ عاشورا، قم: مرکز تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی­فقیه در سپاه پاسداران.
-        ------------  (1381) پیوند دو فرهنگ (عاشورا و دفاع مقدس)، قم: یاقوت.
-        شادی­طلب، ژاله و کتابی، محمود. (1382) «مشارکت اجتماعی زنان» مجله پژوهش زنان، شماره 7.
-        شجاعی­زند، علیرضا. (1380) دین، جامعه، عرفی­شدن، تهران: نشر مرکز.
-        شریعتی، علی. (1382) تشیع علوی و تشیع صفوی (مجموعه آثار 9)، تهران: چاپخش.
-        فهیمی، سیدمهدی. (1370الف) فرهنگ جبهه­شعارها و رجزها، تهران: معاونت فرهنگی تبلیغاتی جنگ ستاد فرماندهی کل قوا.
-        ------------  (1370ب). فرهنگ جبهه: نام­ها و نشانی­ها، تهران: معاونت فرهنگی تبلیغاتی جنگ ستاد فرماندهی کل قوا.
-        فیاض، ابراهیم و کاظمی، عباس و دستوری، مژگان. (1388) «گونه­شناسی هیأت­های مذهبی زنانه در تهران»، فصلنامه نامه علوم اجتماعی، شماره 36.
-        کاستللو، وینست فرانسیس.(1371) شهرنشینی در خاورمیانه، ترجمة پرویز پیران و عبدالعلی رضایی، تهران: نشر نی.
-        کاظمی­پوران، محمد. (1380) قیام­های شیعه در عصر عباسی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
-        کسروی، احمد. (1382) تاریخ مشروطة ایران، تهران: نگاه معاصر.
-        ماشینی، فریده. (1384) «تأثیر جلسات مذهبی زنانه بر کیفیت زندگی زنان شرکت­کننده از منظر خود زنان»، پایان­نامه کارشناسی ارشد در رشته مطالعات زنان، دانشگاه علامه طباطبایی.
-        محدثی، جواد. (1381) فرهنگ عاشورا، قم: معروف.
-        مستوفی، عبدالله. (1384) شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوران قاجاریه، تهران: زوار.
-        ناظم­الاسلام کرمانی، محمد. (1362) تاریخ بیداری ایرانیان، دو بخش، تهران: آگاه و نوین.
-        همایونی، صادق. (1368) تعزیه در ایران، شیراز: نشر نوید.
 
-Amir Arjomand,Saeid (1988).The Turban For To Crown: The Islamic Revolution In Iran, New York; Oxford University press.
- Tilly,charls (1978).From Mobilization to Revolution , Adison-wesley Publishing Co., London