تحلیل مواضع سیاسی روحانیون بهبهان در تحولات انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه الزهرا ، تهران، ایران

چکیده

مواضع و عملکردهای روحانیون از دوران مشروطه تاکنون یکی از موضوعات مهم و اساسی در روابط میان حکومت و نهاد روحانیت بوده ‌است. دغدغه‌های فکری و سیاسی روحانیون درارتباط ‌با سازوکارهای اتخاذی حکومت، اثرات و پیامدهای مستقیمی را در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی مملکت به‌دنبال داشت. روحانیون از دیرباز تا زمان موردبحث (انقلاب اسلامی) یکی از گروه‌های بانفوذ اجتماعی بوده‌اند که نظریات آن‌ها بسان راهکارهای مؤثری در جامعة سیاسی ایران مطرح بوده‌است. این گروه بسته به شرایط و تحولات سیاسی و اجتماعی رفتارهای گوناگونی را از خود به نمایش گذاشته‌اند. این مقاله به روش تحلیل مضمون روایت‌ها به بررسی مبانی اصول فکری و مواضع سیاسی روحانیون شهرستان بهبهان در رخدادهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته‌است. براساس رهیافت‌های پژوهش، روحانیون شهرستان بهبهان به چهار طیف تقسیم می‌شوند: روحانیون سنتی (غیرسیاسی)؛ روحانیون محافظه‌کار؛ روحانیون انقلابی؛ روحانیون طرفدار حکومت پهلوی. مواضع متفاوت طیف‌های گوناگون روحانیون شهرستان حاکی از تفاوت در دیدگاه‌های فقهی و سیاسی آن‌ها بود و درعمل به‌صورت رویکردهای گوناگون سیاسی نمود می‌یافت. در مبارزات سیاسی و انقلابی، چندوجهی‌بودن افکار و دیدگاه‌های روحانیون به‌وضوح قابل‌مشاهده است و دراین‌میان روند تفاوت سلایق و دیدگاه‌های آنان در ابعاد وسیع و گسترده‌ای نمایان شده‌است.

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Political Stances of Behbahan Clerics in the Course of the Islamic Revolution

نویسندگان [English]

  • ismail hasanzadeh 1
  • tahereh abooali 2
1 Associate Professor, Department of History, Alzahra University, Tehran, Iran
2 Master of Science in Islamic History of Alzahra University , Tehran Iran
چکیده [English]

The stances and record of the Iranian clerics in their relations with the governments has been one of the important issues from the Constitutional Revolution till date. The intellectual and political concerns of the clerics about the government policies have had direct consequences in political and social arenas of the country. The clerics, as influential social groups whose viewpoints have been effective in the political society of Iran, from long time past until the Islamic Revolution, have taken various stances in sociopolitical developments of Iran. The present paper is an attempt to study the intellectual principles and political stances of the clerics of Behbahan city regarding the developments leading to the victory of the Islamic Revolution. Descriptive–analytical method has been employed to analyze the data. The clerics of the city may be classified into four groups: traditional (apolitical) clerics; conservative clerics; revolutionary clerics; and pro-Shah clerics. The stances of difference groups of clerics reflect their jurisprudential and political viewpoints that have materialized in the form of different political approaches. The viewpoints of the clerics were quite multifaceted in the course of political and revolutionary struggles. 

منابع
الف. اسناد
آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شمارة بازیابی 33580.
 
ب. کتاب
آبراهامیان، یرواند. (1392). ایران بین دو انقلاب. (چ21). (احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی، مترجمان). تهران: نشر نی.
اسناد انقلاب اسلامی. (1374). (حمید روحانی، کوششگر). تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
دوانی، علی. (1387). شرححال افکار و آثار آیتالله بهبهانی از مفاخر فقها و مراجع عالیقدر شیعه با تجدیدنظر و اضافات. (چ2). تهران: انتشارات قبله.
دوانی، علی. (1377). نهضت روحانیون ایران. (چ2). تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
شعاع‌حسینی، فرامرز. (1387). دهة پنجاه: خاطرات حسنزادة کاشمری، علی خاتمی، محمد شکری. تهران: انتشارات عروج وابسته به مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
محمدیان، خیرالله. (1378). آیینها و سوگواریهای مذهبی در دارالمؤمنین بهبهان. تهران: موسسة اندیشة کهن‌پرداز.
نحوی، سیف‌الله. (1375). سیمای بهبهان: سینای صالحان. تهران: انتشارات نهاوندی.
 
ج. مقالهها
حسن‌زاده، اسماعیل. (1388). «تحلیل رفتار سیاسی عالمان شیعی: پدیدة مهاجرت چهل‌روزه». فصلنامة علمی و پژوهشی مطالعات تاریخ اسلام، پژوهشکدة تاریخ اسلام، شمارة 3، زمستان، صص37-60.
حسن‌زاده، اسماعیل. (1377). «تحلیلی بر واقعة 19دی1356 قم». فصلنامة متین، پژوهشکدة امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، سال اول، شمارة 1، صص159-188.
محمدیان، خیرالله، مجتهدی، محمدرضا. (1391). «حریم یار: ویژهنامه به مناسبت اولین سالگرد رحلت آیتالله محمدحسین مجتهدی». انتشارات کانون فرهنگی هنری مسجد سلطان محراب.
 
د. مصاحبه
ابوعلی، داریوش، (3/8/1393)، بهبهان.
اسلامی، حسین، (1/8/1393)، بهبهان.
امامی بهبهانی، محمدرضا، (2/8/1393)، بهبهان.
امیرمحسنی، کمال، (18/7/1393)، بهبهان.
پاکباز، محمد، (13/7/1393)، بهبهان.
پورخندان، رجب، (15/7/1393)، بهبهان.
جنتی‌پور، حجت‌الاسلام نورالله، (20/7/1393)، بهبهان.
حسن‌زاده، حمید، (13/7/1393)، بهبهان.
درخشنده، حبیب‌الله، (16/7/1393)، بهبهان.
درخشنده، عبدالله، (2/7/1393)، بهبهان.
زاهدنژاد، فتح‌الله، (20/7/1393)، بهبهان.
شریعتی، فاطمه، (12/7/1393)، بهبهان.
صفائیان، شکرالله، (19/7/1393)، بهبهان.
مبارکی، رحمان، (21/7/1393)، بهبهان.
محسنی، رضا، (15/7/1393)، بهبهان.
محقق، حجت‌الاسلام عبدالکریم، (17/7/1393)، بهبهان.
مهاجرانی، سیف‌الله، (6/8/1393)، بهبهان.
نصیرخانی، علی، (10/7/1393)، بهبهان.
 
هـ. پایاننامه
ابوعلی، طاهره. (1393). «انقلاب اسلامی در بهبهان»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد دانشگاه الزهراء، با راهنمایی اسماعیل حسن‌زاده، دانشکدة ادبیات، گروه تاریخ.