تبیین مواضع علما و روحانیون نسبت به لایحه حمایت از خانواده مصوب سال 1346

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری تاریخ انقلاب اسلامی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران

چکیده

یکی از مهم‌ترین دستاورد حضور نمایندگان زن در مجلس بیست و یکم تدوین و تصویب لایحه حمایت از خانواده بود. تا پیش از آن، به‌صورت پراکنده قوانینی مربوط به نهاد خانواده در قوانین مدنی آمده بود؛ اما به‌طور ویژه اولین قانونی که به شکل خاص به نهاد خانواده پرداخت، لایحه حمایت از خانواده مصوب سال 1346 در مجلس بیست و یکم شورای ملی است. با توجه به اهمیت نهاد خانواده در اسلام و لاجرم نزد روحانیون و اقشار مذهبی، طرح موضوع در مطبوعات، واکنش‌هایی را میان علما و روحانیون برانگیخت. به‌ویژه آنکه مدت زیادی از نقار میان دولت پهلوی و روحانیون (که از سال 1341 آغاز شده بود) نمی­گذشت. نظر به اهمیت موضوع، مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه­ای و اسناد تلاش دارد به این سؤال پاسخ دهد که دلیل مخالفت روحانیت با لایحه چه بود و چه ثمری داشت؟ یافته­های پژوهش حاکی است که محتوای طرح به دلیل داشتن چند مورد برخلاف احکام شرعی از جمله: ارث بردن فرزند نامشروع، تساوی دختر و پسر در ارث و جایز شمردن ازدواج مرد کافر با زن مسلمان و منع تعدد زوجات و حق طلاق به زن، از سوی روحانیون و مراجع تقلید مورد مخالفت قرار گرفت. این واکنش‌ها هنگام طرح موضوع در مجلس شورای ملی موجب تعدیل مواد لایحه گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Clarifying the positions of scholars and clerics regarding the family support bill approved in 1346

نویسنده [English]

  • tooran mansouri
PhD in Islamic Revolution History, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran
چکیده [English]

One of the most important achievements of the presence of women representatives in the 21st parliament was the formulation and approval of the family protection bill. Until then, there were scattered laws related to the institution of the family in the civil laws; But in particular, the first law that specifically addressed the institution of the family is the family protection bill approved in 1346 in the 21st parliament of the National Council. Due to the importance of the family institution in Islam and necessarily with the clergy and religious groups, the topic in the press provoked reactions among scholars and clerics. Especially since not much time had passed since the conflict between the Pahlavi government and the clerics (which started in 1341). Considering the importance of the issue, this article tries to answer the question, what was the reason for the clergy's opposition to the bill, and what were its results, using the descriptive-analytical method and the use of library sources and documents? The findings of the research indicate that the content of the project is contrary to Sharia rules, including: inheriting an illegitimate child, equality between sons and daughters in inheritance, allowing the marriage of a non-believer man with a Muslim woman, and prohibiting polygamy and the right of a woman to divorce. Taqlid was opposed by clerics and authorities. These reactions led to the amendment of the bill when the issue was raised in the National Assembly.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women
  • family support bill
  • National Assembly
  • clerics
  • احمدی خراسانی، نوشین و اردلان، پروین (1382). سناتور: فعالیت های مهرانگیز منوچهریان بر بستر مبارزات حقوقی زنان در ایران. تهران: نشر توسعه.
  • استاد ملک، فاطمه (1367). حجاب و کشف حجاب در ایران. تهران: مؤسسه مطبوعات عطایی.
  • پروژه تاریخ شفاهی هاروارد (1984). مصاحبه با مهرانگیز دولتشاهی. پاریس- فرانسه: مصاحبه کننده شاهرخ مسکوب، نوار شمارۀ 3.
  • پهلوی، اشرف (1381). دو چهره در آینه. ترجمه حسین ابوترابیان، تهران: نشر حکایت.
  • تبرائیان، صفاءالدین (1389). احیاگر حوزه نجف، آیت­الله العظمی سید محسن حکیم. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • خمینى، (امام) روح‏الله (1389). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ پنجم.
  • رسولی­پور، مرتضی (1381). نگاهی از درون (خاطرات سیاسی دکتر جواد صدر). تهران: انتشارات علم.
  • روحانی، حمید (1381). نهضت امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • روحانی، حمید (1394). نهضت امام خمینی، تهران: بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامۀ انقلاب اسلامی.
  • زندیه، حسن و بهمنی، علیرضا (1396). قانون حمایت خانواده؛ چالش مجلس بیست و یکم شورای ملی. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
  • سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما). ش. ب2449-293.
  • سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما). ش. س48523-293.
  • صورت مذاکرات مجلس شورای ملی، دورۀ بیست و یکم، جلسات 331، 332، 358 و 368.
  • علم، اسدالله (۱۳۸۱). یادداشتهای علم، تهران: انتشارات مازیار.
  • مجله اطلاعات بانوان (دوشنبه 4 خرداد 1343)، 366.
  • مجله اطلاعات بانوان(۱۴اردیبهشت۱۳۴۳)، ش۳۶۳.
  • مجله خواندنی­ها (سه­شنبه28فروردین1335)، 16(89).
  • مجله خواندنی­ها (شنبه27دی1337)، 19(34).
  • مجله خواندنی­ها(شنبه26خرداد1335)، 16(114).
  • محجوب، الهه و نجف­پور، مریم (1396). واکاوی زمینه­های تاریخی تصویب قانون «حمایت خانواده» در مجلس بیست و یکم. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
  • مرکز اسناد انقلاب اسلامی( 1374). اسناد انقلاب اسلامی. (جلد1 و 5)، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • مرکز اسناد انقلاب اسلامی(مراسان)، ش. ب 3317.
  • مرکز اسناد انقلاب اسلامی(مراسان)، ش. ب 3318.
  • مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات (1388). آیت­الله العظمی سید شهادب­الدین مرعشی نجفی به روایت اسناد ساواک. تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
  • مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات (1381). آیت­الله العظمی سید محمد هادی میلانی به روایت اسناد ساواک. تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
  • مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات(1385). حضرت آیت­الله العظمی حاج سید محمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک. تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات وزارت اطلاعات.
  • مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (1386). سیر مبارزات امام خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، جلد7 ،11و 20، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

نعیمی، زکیه و صابری، نگین (1396). بررسی تأثیر متقابل نظام اجتماعی- فرهنگی جامعه ایران بر تصویب و اجرای قانون حمایت خانواده. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.