انجمن‌ها و تشکل‌های سیاسی- مذهبی شهر قزوین در جریان انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای تاریخ ایران دوره اسلامی، پژوهشگر و کارشناس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

چکیده

نهضت اسلامی ایران به­ عنوان یکی از بزرگ‌ترین انقلاب­های اجتماعی قرن بیستم به رهبری آیت­الله خمینی به پیروزی رسید. در جریان این نهضت ایدئولوژیک و دینی، روحانیت و دیگر اقشار کنشگر جامعه همچون بازاریان و قشر تحصیل­کرده در نقاط مختلف کشور نقش پررنگی در پیش­راندن مبارزات و اجرای پیام­های انقلابی داشتند. شهر قزوین یکی از مراکزی به شمار می­رفت که هم دارای صبغه مذهبی فراوان بود و هم مبارزان سرشناسی در آنجا ‌به فعالیت بر ضد حاکمیت پهلوی اشتغال داشتند، لذا انجمن ­های مختلفی در دو دهه پایانی این رژیم در این شهر تأسیس و به فعالیت پرداختند. هدف این مقاله، معرفی این نهادها، نحوه شکل­گیری و محل برگزاری جلسات و نوع عملکرد آنها در سال­های نهضت اسلامی است. این نوشتار با روش اسنادی و کتابخانه­ ای و مصاحبه درصدد پاسخ به این سؤال است که علل و روند تشکیل محافل سیاسی- مذهبی شهر قزوین در سال­های نهضت اسلامی چه بود و در دو دهه پایانی حکومت پهلوی چه اقداماتی کردند؟ فرض بر آن است که در پی سختگیری­های حکومت پهلوی بر مخالفان، در شهرهای مختلف ازجمله قزوین انجمن­ ها و هیأت­ های مذهبی با گام نهادن در مسیر انقلاب، انجام کارکردهای فرهنگی و آشنا کردن نسل جوان با جنبه ­هایی از آموزه ­های مذهبی به حمایت از نهضت اسلامی و جذب بسیاری از مردم به جرگه مخالفان با رژیم پهلوی یاری رساندند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Associations and political-religious organizations of Qazvin city during the Islamic revolution

نویسنده [English]

  • masoud adinehvand
PhD in the history of Iran during the Islamic period, researcher and expert of the Organization of Records and the National Library of the Islamic Republic of Iran.
چکیده [English]

 The Islamic movement of Iran was one of the biggest social revolutions of the 20th century under the leadership of Ayatollah Khomeini. In the course of this ideological and religious movement, the clergy and other active sections of the society, including the marketers and the educated class, played a prominent role in advancing the struggles and implementing the messages of the revolution. The city of Qazvin was considered one of the centers that had a lot of religious color and famous fighters were active there against the Pahlavi regime, therefore, various associations were established and active in this city in the last two decades of this regime. They paid. The purpose of this article is to introduce these institutions, how they are formed and where meetings are held, and their performance during the years of the Islamic Movement. This article tries to answer the question that what were the causes and process of the formation of political-religious circles in the city of Qazvin during the years of the Islamic movement and what actions did they take in the last two decades of Pahlavi rule? It is assumed that following the strictness of the Pahlavi government on the opponents, in various cities including Qazvin, religious delegations and delegations will perform cultural functions by stepping on the path of revolution and introduce the young generation to the aspects of education. Religious groups supported the Islamic movement and attracted many people to the Jirga against the Pahlavi regime.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic movement
  • Qazvin
  • religious groups
  • religious activities
  • Imam Khomeini
  • آتشگران، مسعود (1399). سلوکی در پروا: گذری بر حیات سیاسی و اجتماعی آیت­الله حاج شیخ هادی باریک­بین، تهران: سوره مهر.
  • آرشیو اسناد حوزۀ هنری استان قزوین،26/11/1350 ش. س 1-92004، 15/9/1350؛ ش. س3650/23، 2/12/1349، ش. س 1016؛ 13/10/1349، س. ش 2664/23.
  • آقاعلیخانی، حسین (1391). خاطرات. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • اصغرزاده، حسن (1389). پیروزی انقلاب کار خدا بود (گفتگو). سوره، ویژه­نامه انقلاب اسلامی، 2.
  • باروتی، محمدیوسف (1392). زندانی سیاسی رژیم ستم­شاهی تا ایمان دارم می­ایستم (گفتگو). سوره، ویژه­نامه انقلاب اسلامی، 4.
  • پایگاه خبری- تحلیلی معبر نور قابل دسترسی در:http://mabarenoor.ir/memoirs/117
  • پژوهشگران معاونت پژوهش و ارتباطات فرهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران استان قزوین (1392). فرهنگ اعلام شهدای قزوین. تهران: نشر شاهد.
  • جلالیان، محمد تقی (1389). کتابفروش قبل از انقلاب (گفتگو). سوره، ویژه­نامه انقلاب اسلامی، 2.
  • چمن­خواه، لیلا (1391). بهائیت و رژیم پهلوی. تهران: نگاه معاصر.
  • خاکساران، محمدحسن (1383). خاطرات، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • رشوند، حسین (1389). ما تابع ولایت فقیه هستیم (گفتگو)، سوره، ویژه­نامه انقلاب اسلامی، 2.
  • رشیدی مهرآبادی، میثم (1396). خیابان تبریز: گذری بر زندگی و زمانه معلم شهید، قدرت‌الله، قم: نشر مجنون.
  • شریفی، روح­الله (1395). شیخ نصرت: زندگی و مبارزۀ شهید نصرت­الله انصاری، تهران: سوره مهر.
  • شکوه‌فر، مولود (1392). سوره (گفتگو)، ویژه­نامه انقلاب اسلامی، 4.
  • شیرخانی، علی (1388). انقلاب اسلامی در قزوین. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • علیجانی، بتول (1392). سوره (گفتگو)، ویژه­نامه انقلاب اسلامی، 4.
  • کامروا، مهران (1398). انقلاب ایران: ریشه­های ناآرامی و شورش. ترجمه مصطفی مهرآئین، تهران: نشر کرگدن.
  • مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات (1395). مساجد استان قزوین به روایت اسناد ساواک. تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
  • مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات (1393). انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان قزوین. تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
  • مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات (1396). یاران امام به روایت اسناد ساواک: آیت­الله هادی باریک بین به روایت اسناد ساواک. تهران: مرکز اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
  • مظفری سکینه و مرضیه مظفری (1392). سوره(گفتگو)، ویژه­نامه انقلاب اسلامی، 4.
  • ناظری، مهین (1392). سوره (گفتگو)، ویژه­نامه انقلاب اسلامی، 4.
  • نبوی، مرتضی (1385). خاطرات. به کوشش جواد کاموربخشایش، تهران: سوره مهر.
  • نصری، احمد (1392). خاطرات. به کوشش ندا خجسته­نژاد و قاسم یاحسینی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  • نصری، احمد (1389). با به دست آوردن یک رساله وارد نهضت شدم (گفتگو). سوره، ویژه­نامه انقلاب اسلامی، 2.
  • یزدی، فاطمه و رقیه یزدی (1392). سوره (گفتگو)، ویژه­نامه انقلاب اسلامی، 4.