مبارزات سیاسی حجت‌الاسلام شیخ عباس عاشوری علیه رژیم پهلوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته کارشناسی ارشد اندیشه سیاسی، پژوهشگر تاریخ انقلاب و اندیشه متفکران مسلمان

چکیده

چکیده: انقلاب اسلامی مرهون مجاهدت نیروهای دینی بوده است و در میان کنشگران مؤثر در نهضت امام خمینی، روحانیت جایگاه ویژه ای در مبارزه با رژیم پهلوی داشته است. در نقاط مختلف ایران، روحانیون برای پیاده سازی آرمان های دینی و استقرار نظام سیاسی اسلام تلاش کردند که ازجمله این افراد، حجت الاسلام شیخ عباس عاشوری می باشد که مبارزات فرهنگی و سیاسی خود با مفاسد حکومت پهلوی را در بندر کنگان و سایر شهرهای استان بوشهر انجام داده است. با توجه به اهمیت و جایگاه ایشان در مبارزات سیاسی علیه رژیم پهلوی در استان بوشهر، این مقاله درصدد است با بهره گیری از مطالعات اسنادی (مداقه در اسناد منتشرنشده) و روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد تاریخی به این سؤال اصلی پاسخ دهد که: مبارزات سیاسی شیخ عباس عاشوری در بندر کنگان شامل چه ابعادی بوده است؟ حجت الاسلام عباس عاشوری تلاش داشت از همه ظرفیت های موجود برای مبارزه با حکومت پهلوی بهره بگیرد و ضمن ارتقاء آگاهی مردم نسبت به عملکرد حکومت پهلوی، سخنرانی های سیاسی فراوانی انجام داد و همچنین بارها مورد بازداشت و بازجویی قرار گرفت. به تعبیری، عملکرد ایشان منجر به بسیج نیروهای انقلابی کنگان و شهرهای اطراف علیه استبداد حاکم شد و آشنایی مردم با افکار و اندیشه های انقلابی امام خمینی شتاب بیشتری گرفت و همین مسئله عامل ایجاد فضای انقلابی با محوریت مسجد و حوزه علمیه کوزه گری با مدیریت ایشان در بندر کنگان شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Political campaigns of Hojjat-ul-Islam Sheikh Abbas Ashuri against the Pahlavi regime(Content analysis of unpublished documents)

نویسنده [English]

  • seyyed mohammad javad ghorbi
resercher
چکیده [English]

The Islamic revolution was owed to the efforts of religious forces, and among the effective fighters in Imam Khomeini's movement, the clergy had a special place in the fight against the Pahlavi regime. In different parts of Iran, clerics tried to implement religious ideals and establish the political system of Islam, among these people is Hojjat-ul-Islam Sheikh Abbas Ashuri, who fought culturally and politically against Pahlavi corruption in Bandar Kangan and other cities of Bushehr province. Considering his importance and position in the political campaign against Pahlavi in Bushehr province, this article aims to answer this main question by using documentary studies (examination of unpublished documents) and the method of qualitative content analysis with a historical approach: political campaigns What dimensions did Sheikh Abbas Ashuri include in Bandar Kangan? Hojjat-ul-Islam Abbas Ashuri tried to take advantage of all the available capacities to fight Pahlavi and while raising people's awareness about Pahlavi's performance, they made many political speeches and were also arrested and interrogated many times. In other words, his performance led to the mobilization of the revolutionary forces of Kangan and surrounding cities against the ruling tyranny, and people's familiarity with the revolutionary thoughts and ideas of Imam Khomeini (RA) accelerated, and the importance of the factor of creating a revolutionary atmosphere centered on the mosque and Kozegari seminary under his management Visit Kangan port.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sheikh Abbas Ashuri
  • Bandar Kangan
  • Kuzegari Mosque and Seminary
  • propagation of authority of Imam Khomeini (RA)
  • revolutionary declarations
منابع و مآخذ
الف) کتابها و مقالات
- استادیانخانی، علیرضا؛ اصغریان دستنایی، محمد (١٣٩٩)، «واکاوی فرایند رویارویی پهلوی دوم با نهاد روحانیت (١٣٥٧-١٣٢٠)»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، تابستان، شماره ٦١.
- اندایشگر، اکبر (١٣٩٩)، «سفیر انقلاب در بندر کنگان»، در: مهاجر فیسبیلالله: ویژهنامه شهید محراب آیتالله سیداسدالله مدنی، گردآورنده: سیدمحمدجواد قربی، تهران، انتشارات فرهیختگان دانشگاه، چاپ اول.
- ایمان، محمدتقی؛ نوشادی، محمودرضا (١٣٩٠)، «تحلیل محتوای کیفی»، فصلنامه عیار پژوهش در علوم انسانی، سال سوم، پاییز و زمستان، شماره ٦.
- بابایی، امید (١٣٨٩)، سازمان روحانیت شیعه در عصر رضاشاه پهلوی، قم، انتشارات شیعهشناسی، چاپ اول.
- جمیری، محمد (١٣٩٤)، «کانونهای مبارزه: تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی در بوشهر»، هفتهنامه تاریخ شفاهی ایران، هشتم مهر.
- خواجهسروی، غلامرضا؛ حسینی، سیدجواد (١٣٩٧)، «دوگانه اعتراض سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران»، مجله دانش سیاسی، سال چهاردهم، پاییز و زمستان، شماره ٢٨.
- رستگار، زکریا (١٣٩٢)، کنگان (تاریخ، سرزمین، فرهنگ)، زیر نظر اداره کل میراث فرهنگی، بروجن، نشر آبتین نگار، چاپ اول.
- ساروخانی، باقر (١٣٨٣)، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، جلد اول، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ هفتم.
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی (١٤٠٠)، «اعلامیههای امام خمینی»، روزنامه ایران، سیزدهم خرداد، شماره ۷۶۴۴.
- سمیعی، محمد؛ و عموزاده مهدیرجی، حنیف (١٣٩٣)، «سرمایه اجتماعی مساجد و انقلاب اسلامی ایران: مطالعه موردی شبکه اجتماعی مسجد هدایت»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال نهم، پاییز، شماره ٣٦.
- صادقی فسایی، سهیلا؛ عرفانمنش، ایمان (١٣٩٤)، «مبانی روششناختی پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی»، فصلنامه راهبرد فرهنگ، دوره هشتم، بهار، شماره ٢٩.
- عاشوری، عباس (١٣٩٨): «مروری بر زندگی پدر شهید عاشوری: پنجاه سال روضهخوانی همراه با فعالیتهای انقلابی و اجتماعی شیخ عباس عاشوری»، متن مصاحبه خبرنگار ثلاث با حاج شیخ عباس عاشوری، مورخ بیست و هشتم تیر ١٣٩٨.
- عبداللهی، حسن؛ ابراهیمی، محمود (١٣٩٩)، کنگان در مسیر تاریخ: اسناد تاریخی شهرستان کنگان، تهران، نشر نخستین، چاپ اول.
- علویان، مرتضی (١٣٨٢): «نقش علما در جامعهپذیرى سیاسى با تأکید بر انقلاب اسلامی»، فصلنامه علوم سیاسى، بهار، شماره ٢١.
- قربی، سید محمدجواد (١٤٠٠)، سیدالعلماءالاعلام: تاریخ شفاهی زندگانی، شخصیت و فعالیتهای شهید محراب آیتالله مدنی، تهران، نشر شاهد (سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران، معاونت فرهنگی و امور اجتماعی)، چاپ اول.
- قربی، سیدمحمدجواد (١٣٩٩)، «فعالیتهای انقلابی شهید محراب آیتالله مدنی در استان بوشهر»، در: مهاجر فیسبیلالله: ویژهنامه شهید محراب آیتالله سیداسدالله مدنی، گردآورنده: سیدمحمدجواد قربی، تهران، انتشارات فرهیختگان دانشگاه، چاپ اول.
- قربی، سیدمحمدجواد (١٣٩٩): «مروری بر مبارزات شیخ عباس عاشوری در دوران پهلوی»، پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، بیست و هشتم تیر.
- مجموعه نویسندگان (١٣٧٩)، خبرگان ملت: شرح حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، دفتر اول، تهران، دبیرخانة مجلس خبرگان رهبری، چاپ اول.
- مرادینیا، محمدجواد (١٣٨٧)، ‏‏امام خمینی و هیأتهای دینی مبارز، تهران، چاپ و نشر عروج ‏، چاپ اول.‏
- مرکز بررسی اسناد تاریخی (١٣٨١)، انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، جلد ١٠، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
مرکز بررسی اسناد تاریخی (١٣٨٢)، انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، جلد ١١، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- مرکز بررسی اسناد تاریخی (١٣٨٣)، شهید حجهالاسلام و المسلمین شیخ ابوتراب عاشوری به روایت اسناد ساواک، تهیه و تنظیم مرکز بررسی اسناد تاریخی؛ اداره کل اطلاعات استان بوشهر، قم، نشر دلیران، چاپ اول.
- مرکز بررسی اسناد تاریخی (١٣٩٥)، انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (استان بوشهر)، جلد ١، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، چاپ اول.
- مرکز بررسی اسناد تاریخی (١٣٩٥)، انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (استان بوشهر)، جلد ٢، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، چاپ اول.
- معظمی گودرزی، سودابه؛ شهیدانی، شهاب؛ و ثواقب، جهانبخش (١٤٠٠): «مسائل مُد و خودآرایی زنان در نشریۀ اطلاعات بانوان»، فصلنامه پژوهشهای تاریخی، دوره سیزدهم، تابستان، شماره ٥٠.
- معین آبادی، حسین؛ مهراب پناه، معین (١٣٩٨)، «شناسایی مصادیق نافرمانی مدنی در جنبشهای اجتماعی معاصر ایران (١٣٥٧-١٢٦٩)»، فصلنامه سیاست، پاییز، شماره ٥١.
- مقدمفر، گلنار (١٣٨٩)، «پهلوی، خردستیزی و تلاش برای دینزدایی»، روزنامه رسالت، پانزدهم اردیبهشت، شماره ۶۹۷۷.
- یاحسینی، سیدقاسم (١٣٨٨)، خاطرات ماشاءالله کازرونی: روایت شفاهی از هفتاد سال مبارزه ضداستعماری و استبدادی دشتستان، تهران، شرکت انتشارات سوره مهر، چاپ اول.
ب) اسناد و مدارک (آرشیو نگارنده)
- سند شماره ١ (١٣٥٧): «تظاهر»، شماره ٣٠/٠١/٥٠١، مورخ ٦/٥/٥٧.
- سند شماره ٢ (١٣٥٧): «خیلی محرمانه مستقیم: استانداری بوشهر»، شماره ٥٢/٢، مورخ ٠٩/٠٨/١٣٥٧.
- سند شماره ٣ (١٣٥٧): «مقام معظم استانداری بوشهر»، شماره ١٩/م، مورخ ١/٥/٥٧.
- سند شماره ٤ (١٣٦١): «مدرسه علمیه محمودیه شیراز»، فاقد شماره، مورخه ٢٥/٠٣/١٣٦١.
- سند شماره ٥ (١٣٥٧): «از ژاندارمری دیر به ژاندارمری کنگان»، شماره ٩/١٢/٥٠١. مورخ ١/٦/٥٧.
- عاشوری، عباس (١٣٦٣ الف): بیوگرافی فعالیتهای قبل از انقلاب از سال ١٣٤٣ تا ١٣٤٧، بندر کنگان، منتشرنشده.
- عاشوری، عباس (١٣٦٣ ب) اجمالی از خاطره انقلاب و قیام پربار و خونین حزبالله در بندر کنگان و دیر در سال ١٣٥٧، بندر کنگان، منتشرنشده.
پ) مصاحبه های نگارنده
- جلالیان، عسکر، ٩ اردیبهشت ١٣٩٩، تهران.
- عاشوری، غلامحسین، ٦ تیر ١٣٩٩، بوشهر.
- عظیمپناه، عظیم، ٦ اردیبهشت ١٣٩٩، بندر کنگان.