مسئلۀ عدالت آموزشی در دهۀ نخست دورۀ جمهوری اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ انقلاب اسلامی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

در نخستین سال‌های دورۀ جمهوری اسلامی، جریان‌های انقلابی به‌دلیل غلبۀ گفتمان سوسیالیستی، عدالت آموزشی را به دولتی‌کردن مراکز آموزشی و برچیدن مراکز و مؤسسات آموزشی خصوصی تفسیر کردند. بااین‌حال و برخلاف این تفسیر به‌تدریج از سال 1361 مقابله با آموزش عمومی و عالی دولتی آغاز و عدالت آموزشی به خصوصی‌کردن مراکز و مؤسسات آموزشی تفسیر شد. درحالی‌که این موضوع با برداشت نخستین انقلابیون از عدالت آموزشی و با سیاست‌های دولت چپ‌گرای مهندس میرحسین موسوی در تعارض بود. ازهمین‌رو مسئلۀ این پژوهش آن است که درنتیجۀ چه شرایط و فرایندی تعریف و مصادیق عدالت آموزشی در دهۀ نخست دورۀ جمهوری اسلامی دچار چرخش شد و خود به مسئله تبدیل شد؟ فرضیۀ این پژوهش آن است که در آغاز دورۀ جمهوری اسلامی، غلبۀ گفتمان سوسیالیستی و دولت‌گرایی موجب معناکردن عدالت آموزشی به آموزش کاملاً دولتی شد، ولی در سال‌های نخستین دهۀ 1360 افزایش جمعیت و تقاضا، و مشکلات فزایندۀ مالی حکومت به‌دلیل جنگ، موجب چرخش گفتمانی و گرایش به خصوصی‌سازی آموزش و معناکردن آن به عدالت آموزشی شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Problem of Educational Equity in the First Decade of the Islamic Republic Reign

نویسندگان [English]

  • Amin Arian Rad 1
  • Ali Mohammad Hazeri 2
1 PhD Student, Islamic Revolution History, Imam Khomeini Research Center, Islamic Revolution, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Sociology, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Revolutionary parties interpreted educational Equity as statization of educational centers and elimination of private education centers and institutions because of domination of Socialism discourse in the first years of the Islamic Republic reign. However, despite this interpretation, gradually since 1982 a struggle against governmental higher and public education was began, and educational Equity was interpreted to privatize education centers and institutions. While this was in conflict contrast with the first perception of revolutionaries on educational Equity as well as policies of Mir Hossein Mousavi's leftist state. Therefore, the problem of this research is that what conditions and process definition and examples of educational Equity were overturned and turned into a problem in the first decade of the Islamic Republic Period? The hypothesis of this study is that domination of Socialism discourse and statism caused to consider educational Equity into thoroughly governmental education at the beginning of the Islamic Republic Period, and increase in population and demand, increasing financial problems of the government engaging in The War, led to discourse turn and tendency to privatizing education and regarding it as educational Equity in the early years of 1980s.
In this research, library research method for data collection and historical research method for data analysis will be used.

کلیدواژه‌ها [English]

  • educational equity
  • free education
  • governmental/state education
  • private education
  • Pahlavi
  • Islamic Republic
منابع
الف. کتابها
اسنادیازدولتشهیدرجایی  . (1391). محمدعلی زهره‌ای؛ علی‌اکبر رضایی؛ سجاد راعی گلوجه؛ مجید حکیمی خرم و حجت‌الله کریمی، کوششگران.(   تهران: نشر جمهوری ایران.
ایرانوانقلابشاهوملت. (2536). تهران : وزارت اطلاعات و جهانگردی.
پهلوی، محمدرضا. (1389/ 2009). بهسویتمدنبزرگ. فرانکفورت: البرز.
تاریخشفاهیآموزشعالیایرانبهروایتدکترمصطفیمعین: آموزشعالی،عدالتوتوسعه (1372 - 1368). (1393).  . (احمد داوری؛ هادی خانیکی؛ فریدون رحیم زاده و پدرام الوندی، کوششگران) . تهران: فرهنگ صبا.
حاضری، علی‌محمد. (1377). مدارسغیرانتفاعیوتحرکاجتماعی) باتکیهبرمطالعهدرشهرستانیزد). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
حاضری، علی‌محمد . (1372). رونداعزامدانشجودرایران. تهران: سمت.
خمینی، روح‌الله. (1369). صحیفۀنور ).ج20. (تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
رویدادهایدهۀ60. (1370). تهران: سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران.
ساخاروپولوس، جرج؛ وودهال، مورین. (1373). آموزشبرایتوسعه: تحلیلیازگزینشهایسرمایهگذاری. (پریدخت وحیدی و حمید سهرابی، مترجمان). تهران: سازمان برنامه‌وبودجه.
شارع‌پور، محمود. (1386). جامعهشناسیآموزشوپرورش. چ. 3 تهران: سمت.
شریعتمداری، علی.  (1361).سهمقاله. تهران: نهضت زنان مسلمان.
شرف‌زاده بردر، محمد. (1383).انقلابفرهنگیدردانشگاههایایران. تهران: پژوهشکدۀ امام‌خمینی و انقلاب اسلامی.
ششمینکنفرانسارزیابیانقلابآموزشیرامسر، 17-19 شهریورماه 1352. (1352). تهران: وزارت علوم و آموزش عالی.
صدیق‌اعلم، عیسی. (1351). تاریخفرهنگدرایرانازآغازتازمانحاضر. (چ6)). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
صورتمشروحمذاکراتمجلسبررسینهاییقانوناساسیجمهوریاسلامیایران. (ج1). (1364). تهران: مجلس شورای اسلامی.
فریدمن، میلتن؛ فریدمن، رز. (1378).آزادیانتخا  ب   (حسین حکیم‌زادۀ جهرمی، مترجم). تهران: فرزان روز.
فوزی، یحیی. (1385). تحولاتسیاسیاجتماعیبعدازانقلاباسلامیدرایران. (ج.(. 2 تهران: موسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
قاجارگر، مرتضی. (1380). مقدمهایبرخصوصیسازینظامآموزشوپرورشدرایران. تهران: زهد.
کدی، نیکی. (1383).نتایجانقلابایران.  ). مهدی حقیقت‌خواه، مترجم .( تهران: ققنوس.
کنفرانسانقلابآموزشیرامسر، 15-17 مرداد 1347. (1347). تهران: وزارت علوم و آموزش عالی.
گیدنز، آنتونی. (1389). جامعهشناسی. (چ5). (محسن چاوشیان، مترجم). تهران: نی.
مجموعهقوانینفرهنگوآموزشعالی،شامل: لوایحقانونیمصوبشورایانقلابجمهوریاسلامیایرانوقوانینمصوبمجلسشورایاسلامیاز 22 بهمن 1357 تاپایانسال 1363. (بی‌تا . بی‌جا: بی‌نا.
مجموعهقوانینومقرراتسالهای (1330-1321 هجریشمسی). (1388). تهران: روزنامۀ رسمی جمهوری اسلامی ایران.
مجموعهقوانینومقرراتسالهای (1347-1345 هجریشمسی). (1389). تهران: روزنامۀ رسمی جمهوری اسلامی ایران.
مجموعهقوانینومقرراتسالهای (1353-1351هجریشمسی). (1390). تهران: روزنامۀ رسمی جمهوری اسلامی ایران.
مجموعهقوانینومقرراتعصرمشروطیت (1299-1285 هجریشمسی). (1388). تهران: روزنامۀ رسمی جمهوری اسلامی ایران.
مجموعهمصوباتشورایعالیانقلابفرهنگی 1363-1379. (1380). تهران : ریاست جمهوری.
مجموعهنظریاتشوراینگهبان،تفسیریومشورتیدرخصوصاصولقانوناساسیبهانضماماستفساریههاوتذکرات (1380-1359). (1381). (محمدرضا مؤذنیان، تدوینگر) تهران: مرکز تحقیقات شورای نگهبان.
محبوبی اردکانی، حسین. (1378). تاریخمؤسساتجدیدتمدنیدرایران. (ج1). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مرزبان، رضا. (2535). تحولآموزشعالیدرپنجاهسالشاهنشاهیپهلوی. تهران: دانشگاه آزاد ایران.
نهمینکنفرانسارزیابیانقلابآموزشیرامسر، 18-13شهریورماه 2535 شاهنشاهی. (2535). تهران: وزارت علوم و آموزش عالی.
وحیدی، پریدخت. (1364). شاخصهایآموزشعالیدرایران (1362-1348). تهران: وزارت برنامه‌وبودجه.
هشتمین کنفرانس ارزشیابی انقلاب آموزشی، رامسر، 8-13 شهریور 1354. (1354). تهران: وزارت علوم و آموزش عالی.
همگام با انقلاب در دانشگاهها دگرگونی بنیادی در نظام آموزش عالی نیاز مبرم زمان ما. (1361). (کیومرث زرشناس، ویراستار). تهران: انتشارات سازمان جوانان حزب توده.
 
ب. مقالات
تسنیمی عباسعلی و سجادی سیدمهدی. (تابستان 1380). «نقدی بر مبنای نظری خصوصی‌سازی مراکز آموزش عالی». فصلنامۀ پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی، د 7، ش 2 (20)، صص15-42.
حاضری، علی‌محمد، (پاییز 1379). «تأملی در علل و پیامدهای انقلاب فرهنگی». متین، ش8، صص81-106.
حسینی، سیدحسن (آبان 1389). «مسئلۀ برابری در آموزش‌وپرورش». آیین، ش 32و33، صص17-22.
ساعی، علی؛ قاراخانی ، معصومه؛ مؤمنی، فرشاد. (بهار 1391). «دولت و سیاست آموزش در ایران از سال 1360 تا 1388ش». فصلنامۀ علوم اجتماعی، د 19، ش56، صص166-117.
سرخ جعفر، اسماعیل. (پاییز 1386). «نابرابری‌های آموزشی و نابرابری‌های فضایی در بعد قومی و منطقه‌ای (مطالعۀ موردی دورۀ ابتدایی استان آذربایجان غربی در سال تحصیلی 81-1380)». فصلنامۀ تعلیم و تربیت، د23، ش3 (مسلسل 91)، صص124-103.
مهرعلیزاده، یدالله. (پاییز و زمستان 1373). «خصوصی‌سازی در آموزش عالی». مدیریت دولتی، ش26 و 27، صص60-76.
 
ج. لوحفشرده
لوح فشردۀ صورت مذاکرات مجلس شورای اسلامی.