تحلیل ارتباط بازاریان مشهد، حکومت پهلوی و آستان قدس رضوی در سال‌های 1353 تا 1357 شمسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد تاریخ انقلاب اسلامی، پژوهشکده امام‌ خمینی(س) و انقلاب اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

2 دانشیار تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

چکیده

چکیده: مقالۀ حاضر به دنبال یافتن علت فروپاشی ائتلاف سه کانونبازاریان مشهد، حکومت پهلوی و آستان قدس رضوی در سال‌های 1353 شمسی تا پیروزی انقلاب اسلامی در مشهد است. این پژوهش مدعی خصمانه شدن ارتباط بازاریان با حکومت و آستان قدس در سال‌های مورد بحث است. پژوهش با بررسی تاریخ آستان قدس به روش کتابخانه‌ای، اسنادی و مصاحبه با افراد درصدد پاسخ به این سؤال است که علت خصمانه شدن ائتلاف سه کانون مهم و قدرتمند این شهر چه بود؟ فرضیۀ پژوهش بیان می‌کند که سه‌گانه ارتباطی بازار، حکومت و آستان قدس با دخالت این دو نهاد قدرتمند در امور بازاریان (مبارزۀ حکومت با گران‌فروشی و نداشتن پروانۀ کسب و بدقولی‌های دیگر و آستان قدس با تخریب بازار بزرگ و نپرداختن سرقفلی بازاریان) در این پنج سال، سبب اعتراضات و اعتصابات از سوی بازاریان گردید. یافتۀ پژوهش نشان می‌دهد که در طی پنج سال فشارهای جدی و آسیب پذیری به بازاریان وارد آمد. هم‌زمانی این دو طرح سبب عصبانیت بازاریان مشهد از حکومت و آستان قدس شد که باعث پیوستن به نهضت اسلامی گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of Relations among Mashhad’s Bazaar Activists, Pahlavi Regime and Astan Quds Razavi in 1974-1979

نویسندگان [English]

  • Huda Rezapour 1
  • Alireza Mollaiy 2
1 .MA (History of Islamic Revolution), Research Institute of Imam Khomeini and Islamic Revolution, Tehran, Iran, (Corresponding Author)
2 Associate Professor, Department of History, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran
چکیده [English]

This paper intends to explore causes of the collapse of trilateral coalition of Mashhad’s Bazaar Activists, Pahlavi Regime and Astan Quds Razavi between the years 1974 and 1979. This research work claims the existence of Mashhad’s Bazaar activists’ hostile attitude toward the Pahlavi regime and Astan Quds Razavi during the period under study. Reviewing the history of Astan Quds Razavi through library and documentary method as well as interviews with informed people, this paper intends to find an answer to the question of “How did the coalition of three important pillars of power in Mashhad turn hostile?” The hypothesis of this paper states that the trilateral relations of Bazaar, regime and Astan Quds broke apart when the two powerful elements of government and Astan Quds Razavi interfered in Bazaar affairs. The government fought overcharging, lack of business permits, and some other violations of law while Astan Quds Razavi destroyed the Grand Bazaar and abstained from paying rentals to the Bazaari landlords. As a result, Bazaar witnessed protests and general strikes during those five years (1974-1979). Findings of this paper indicate that Bazaar activists suffered serious pressures and damages during the period. Simultaneousness of the two plans augmented anger of the Bazaari people against the government and Astan Quds Razavi, convincing them to join the Islamic movement.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bazaar activists
  • Pahlavi regime
  • Astan Quds
  • Mashhad
  • Abd al-Azim Valian
-         آستان قدس رضوی- دیروز و امروز. (1356) مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
-         تاریخ شفاهی آستان قدس رضوی. (1389)مصاحبه با علی شمقدری،  شماره پرونده61.
-         - ---------. (1388) مصاحبه با ابوالقاسم مدالیان، شماره پرونده 90.
-         جلالی، غلامرضا. (1387) تقویم تاریخ خراسان، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
-         خاطرات شفاهی رمضان علی رضاپور (پدر نویسنده).
-          روزنامه آفتاب شرق. (01/5/1353).
-         ---------. (22/12/1356).
-         روزنامه خراسان. (27/10/1351).
-         ----------. (4/2/1352).
-         ----------. (2/7/1352).
-         ---------. (15/4/1353).
-         ---------. (10/5/1353).
-         ---------. (30/11/1353).
-         ---------. (31/1/1354).
-         ---------. (1/2/1354).
-         ---------.(26/2/1354).
-         ---------. (21/4/1354).
-         ---------. (8/5/1354).
-         ---------. (18/6/1354).
-         ---------.(28/10/1354).
-          ---------.(23/11/1354).
-         ---------. (2/12/ 1355).
-         ---------. (24/2/1355).
-         ---------. (5/10/1355).
-         ---------. (12/1/1356).
-         ---------. (27/12/1356).
-         ---------.(29/12/1356).
-         ---------. (13/2/1357).
-         ---------. (7/3/1357).
-         ---------.(1/4/1357).
-         ---------.(18/5/1357).
-         ---------. (17/8/1357).
-         ---------. (11/12/1357).
-         عطاردی، عزیزالله. (1382) فرهنگ خراسان، تهران: نشر عطارد.
-         ---------. (1371) تاریخ آستان قدس رضوی، تهران: نشر عطارد.
-         رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک: عبدالعظیم ولیان. (1393) تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی.
-         سازمان کتابخانه‌ها و اسناد و موزه‌های آستان قدس رضوی (ساکماق). (8/3/1353)، سند شماره15/ 73015.
-         ---------.(7/12/1353)، سند شماره1/ 73015.
-         ---------.(13/7/1354)، سند شماره 500-1/0-37.
-         ---------.(26/3/1354) سند شماره 54/5601313-2011/1.
-         ---------، سند شماره ،6/5246.
-         ---------، سند شماره1/5259.
-         ---------، سند شماره 62027.
-         ---------، سند شماره 1/62027.
-         ---------، سند شماره 15/88325.
-         ---------، سند شماره 312/9194.
-         ---------، سند شماره 134223.
-         ---------، سند شماره1/134223.
-         ---------.(8/3/1353)، سند شماره15/73015.
-         ---------.(20/1/1354)، سند شماره 14/88325.
-         ---------. (12/12/1353)، سند شماره 13/5237.
-         ---------. (20/1/1354)، سند شماره 20/88325.
-         ---------.(21/1/1354)، سند شماره 1/88325.
-         ---------.(20/1/1354)، سند شماره 5/88425.
-         ---------.(24/1/1354)، سند شماره 8/88325.
-         مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان).(1/4/1354)، سند شماره 916100070.
-         مرکز  بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.(17/8/1357)، سند شماره 52134.
-         ----------.(9/6/1355)، سند شماره 14558/20 ﻫ11.
-         - ----------. (23/5/1357) سند شماره 11098/9 ﻫ 3.
-         ----------. (19/5/1357)، سند شماره 11071/9 ﻫ 3.
-         مطلبی، مسعود. (خرداد 1386) «واکاوی علل مخالفت بازاریان با حکومت پهلوی»، ماهنامه زمانه، شماره 57.