نقش عوامل انتزاعی و عینی در پدیدۀ پان‌عربیسم در ایران در قبل و بعداز انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی, واحد تهران جنوب

2 پژوهشگر مطالعات خاومیانه

چکیده

هدف: هدف این نوشتار بررسی عواملی است که سبب تحریک احساسات قوم‌گرایانه در مناطق عرب‌نشین جنوب ایران شده و در برهه‌ای از تاریخ به‌شکل جنبش‌های تجزیه‌طلبانه خودنمایی کرده‌است.
روش: این مقاله با استناد به منابع کتابخانه‌ای و با روش اسنادی-تاریخی نوشته شده‌است.
فرضیه: مقاله بر این فرضیه متکی است که سلسله‌عواملی عینی و انتزاعی مانند عوامل داخلی (سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی) از یک‌سو و مداخلات خارجی ازسوی دیگر سبب تحریک تمایلات و احساسات پان‌عربیسم شده‌است. در این مقاله پان‌عربیسم در ایران متغیر وابسته است و عوامل عینی و انتزاعی متغیر مستقل‌اند.
نتیجه: نتیجۀ اصلی به‌دست‌آمده این است که عوامل داخلی نقشی مهم‌تر در پان‌عربیسم داشته‌اند.
برای حفظ وحدت ملی و تمامیت ارضی تاحدِّامکان باید تلاش شود که عوامل داخلی مؤثر در پان‌عربیسم -به‌عنوان متغیر مستقل- کاهش یابند تا پان‌عربیسم به‌عنوان متغیر وابسته محدود شود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Role of Abstract and Concrete Factors in Pan Arabism in Pre- and Post-Revolution Iran

نویسندگان [English]

  • Shideh Shadloo 1
  • jalil roshandel 2
1 PhD candidate of International Relations, Isalmic Azad University , South Tehran Branch
2 Researcher on Middle Eastern Studies.
چکیده [English]

Objective: This paper intends to explore and analyze factors stirring ethnic sentiments in Arab settlements in southern Iran that have escalated into separatist movements in some epochs of history.
Methodology: The research paper has been developed based on library sources and through documental-historical methodology.
Hypothesis: This paper hypothesizes that a set of abstract and concrete factors in domestic level (political, social, cultural and economic) on one hand, and foreign intervention on the other hand, have stirred Pan Arabic tendencies and sentiments. In this paper, Pan Arabism is dependent variable while the abstract and concrete factors are independent variables.
Findings: The domestic factors have played a more important role in Pan Arabism. To safeguard national unity and territorial integrity, it is required to diminish in influence the domestic factors (independent variables) stirring Pan Arabism in order to curtail Pan Arabism as dependent variable.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethnocentrism
  • Pan Arabism
  • abstract factors
  • concrete factors
  • Islamic Revolution of Iran
منابع
کتاب
-       آبراهامیان، یرواند. (1392). ایران بین دو انقلاب. (احمد گل‌محمدی، مترجم). تهران: نشر نی.
-       ابن‌خلدون. (1382). المقدمه. (محمد پروین گنابادی، مترجم). تهران: شرکت انتشارات علمی‌وفرهنگی.
-       ابوالحمد، عبدالحمید. (1368). مبانی سیاست. تهران: توس.
-       احمد، ضیاءالدین. (1365). نگاهی به جنبش ناسیونالیسم عرب. (حیدر بوذرجمهر، مترجم). تهران: انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
-       احمدی، حمید. (1378). قومیت و قوم‌گرایی در ایران: افسانه و واقعیت. تهران: نشر نی.
-       افتخارزاده، محمودرضا. (1377). ایران، آیین و فرهنگ. تهران: رسالت قلم.
-       برتون، رولان. (1380). قوم‌شناسی سیاسی. (ناصر فکوهی، مترجم). تهران: نشر نی.
-       چوکسی، جمشید گرشاسب. (1381). ستیز و سازش. (نادر میرسعیدی، مترجم). تهران: ققنوس.
-       حسینی، سید اشرف‌الدین. (1282). نسیم شمال. گیلان.
-       حق‌گو، جواد. (1393). آمریکا و تجزیه‌طلبی قومی در ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
-       ساعی، احمد. (1374). مسائل سیاسی-اقتصادی جهان سوم. تهران: قومس.
-       صفی‌زاده، فاروق. (1378). از کوروش هخامنشی تا محمد خاتمی. تهران: گفتمان.
-       قیصری، نورالله. (1381). قومیت عرب خوزستان و هویت ملی ایران. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
-       گلدزیهر، ایگناس. (1371). ش‍ع‍وب‍ی‍ه: ن‍ه‍ض‍ت م‍ق‍اوم‍ت م‍ل‍ی ای‍ران ع‍ل‍ی‍ه ام‍وی‍ان و ع‍ب‍اس‍ی‍ان. (محمودرضا افتخارزاده، مترجم). تهران: مؤسسۀ نشر میراث‌های تاریخی اسلام و ایران.
-       مجتهدزاده، پیروز. (1372). کشورها و مرزها در منطقۀ ژئوپلیتیک خلیج فارس. تهران: وزارت امور خارجه.
-       میرمحمدی، داود. (1383). گفتارهایی دربارۀ هویت ملی در ایران. تهران: مؤسسۀ مطالعات ملی.
-       نواح، عبدالرضا. (1388). آسیب‌شناسی مسائل قومی در ایران؛ بررسی موردی: آسیب‌های قومی در خوزستان. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
-       هوشنگ مهدوی، عبدالرضا. (1369). تاریخ روابط خارجی ایران. تهران: امیرکبیر.
مقاله
-       قیم، عبدالنبی. (1380). «نگاهی جامعه‌شناختی به زندگی و فرهنگ مردم عرب خوزستان». فصل‌نامۀ مطالعات ملی، سال دوم، شمارۀ 7، صص 185-226.
-       کاویانی، رضا. (1388). «ریشه‌های فرهنگی-هویتی اختلاف‌ها در دو سوی خلیج فارس». فصل‌نامۀ مطالعات میان‌فرهنگی، سال چهارم، شمارۀ 9، صص 1-26.
پایان‌نامه
-       محمدهیودی، محمدرضا. (1384). «نقش تعاملات قومی در مشارکت سیاسی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
منابع اینترنتی
-       «گزارش کنفرانس قاهره». سایت تابناک، 23دی1391.
-        «گزارش محمد مهدی الجواهر». سایت تقریب.