نقش شیخ صادق خلخالی در مواجهۀ جمهوری اسلامی با جریان موسوم به لیبرال‌

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی

2 پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی

چکیده

پس‌از پیروزی انقلاب اسلامی، گروه‌های سیاسی موسوم به لیبرال‌ها، همچون جبهۀ ملی و تا حدودی نهضت آزادی به غرب‌گرایی، ناسیونالیسم، و سکولاریسم معتقد بودند و تلقی خاصی از انقلاب و نظام برآمده از آن (جمهوری اسلامی) داشتند. به‌تدریج این گروه‌ها به با نظام جمهوری اسلامی پرداختند؛ در مقابل هم، خلخالی -از مسئولان ارشد نظام و از پیروان خط امام- در با این گروه‌ها نقش ایفا کرد.
پرسش این پژوهش آن است که تقابل بین نیروهای خط امام با لیبرال‌ها چرا شکل گرفت و نقش خلخالی در آن چه بود؟
در ادامه، به روش توصیفی–تحلیلی به این پرسش پاسخ داده خواهد شد.
فرضیۀ پژوهش این است که تقابل میان دو جریان خط امام و لیبرال‌ها به‌دلیل نوع جهان‌بینی آن‌ها و تلقی‌شان از نقش دین در سیاست و ماهیت حکومت بوده است.
نتیجۀ به‌دست‌آمده این است که علت تقابل این دو جریان، نوع جهان‌بینی و نگرش سیاسی بوده و خلخالی نقش بارزی در این تقابل ایفا کرده‌است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Role of Sheikh Sadeq Khalkhali in Islamic Republic’s Confrontation with the So-called Liberal Current

نویسندگان [English]

  • hamid basiratmanesh 1
  • rasul saber 2
1 assistant
2 the research institute of imam khomeini & islamic revolution
چکیده [English]

After the victory of Islamic Revolution in Iran, the so-called Liberal political groups such as the National Front and to some extent Freedom Movement of Iran publicized their belief in Westernization, nationalization, and secularism. They had their own attitudes toward the Islamic Revolution and the Islamic Republic system of government. These groups gradually opposed the Islamic Republic system. Sheikh Sadeq Khalkhali, a senior official and a member of the Imam’s Line of Thinking, played a key role in confronting these groups.
The principal question of this paper is this: How and why the confrontation between forces loyal to Imam’s Line of Thinking and Liberals took place and what was the role of Sheikh Sadeq Khalkhali?
The answer to this question will be found through a descriptive-analytical method.
This paper hypothesizes that the confrontation between Imam’s Line of Thinking and the Liberals was due to the type of their world view and their attitude toward the role of religion in politics and the nature of the government.
The findings of this paper show that the two political groupings maintained opposing world view and political perspectives, wherein Khalkhali has played a key role in handling this confrontation.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Liberals
  • Khalkhali
  • National Front
  • Freedom Movement of Iran
  • Imam’s Line of Thinking
فهرست منابع
اسناد
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی (کمام): شماره‌سندهای: 57662؛ 57672؛ 57686؛ 57741.
مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان)، شماره اسناد: 6057001؛ 6057002؛ 6057003؛ 6057004؛ 6057005؛ 01558061؛ 1032400034؛ 6057000137؛ 6057000138.
کتاب
امین‌آبادی، روح‌الله. (1393). ایران پس‌از انقلاب اسلامی.جلد 1: رخدادهای بهمن 1357 تا خرداد 1358. (چ1). تهران: خبرگزاری فارس.
بازرگان، مهدی. (1363). انقلاب ایران در دو حرکت. (چ4). بی‌جا: بی‌نا.
بهنود، مسعود. (1377). 275 روزِ بازرگان. (چ1). تهران: نشر علم.
خلخالی، صادق. (1379). خاطرات آیت‌الله خلخالی. (چ1). تهران: نشر سایه.
دادگستری جمهوری اسلامی ایران. (1364). غائلۀ چهاردهم اسفند 1359: ظهور و سقوط ضدانقلاب. (چ1). تهران: دادگستری جمهوری اسلامی ایران.
علی‌بابایی، داود. (1384). بیست‌وپنج سال در ایران چه گذشت؟ (از بازرگان تا خاتمی). جلد 4: از بنی‌صدر تا شورای موقت ریاست جمهوری. (چ1). تهران: انتشارات امید فردا.
فوزی، یحیی. (1384). تحولات سیاسی اجتماعی بعداز انقلاب اسلامی در ایران. (ج1). (چ1). تهران: مؤسسۀ چاپ و نشر عروج.
محمدی، منوچهر. (1374). انقلاب اسلامی در مقایسه با انقلاب‌های فرانسه و روسیه. (چ2). تهران: مؤلف.
محمدی، منوچهر. (1377). تحلیلی بر انقلاب اسلامی. (چ7). تهران: مؤسسۀ انتشاراتی امیرکبیر.
ملکی، خلیل. (1368). خاطرات سیاسی خلیل ملکی. (محمدعلی (همایون) کاتوزیان، مقدمه‌نویس). (چ2). تهران: شرکت سهامی انتشار.
میلانی، عباس. (1385). معمای هویدا. (چ17). تهران: نشر اختران.
میلانی، محسن. (1383). شکل‌گیری انقلاب اسلامی: از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی. (چ3). (مجتبی عطارزاده، مترجم). تهران: گام نو.
هاشمی رفسنجانی، اکبر. (1378). عبور از بحران: کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی سال 1360. (چ3). (یاسر هاشمی، کوشش‌گر). تهران: دفتر نشر معارف انقلاب.
روزنامه‌ها
اطلاعات: شمارۀ 15817، (پنجشنبه 9فروردین1358)؛ شمارۀ 15858، (یکشنبه 30اردیبهشت1358)؛ شمارۀ 15859، (دوشنبه 31اردیبهشت1358)؛ شمارۀ 15862، (پنجشنبه 3خرداد1358)؛ شمارۀ 15866، (سه‌شنبه 8خرداد1358)؛ شمارۀ 15868، (پنجشنبه 10خرداد1358)؛ شمارۀ 15869، (شنبه 12خرداد1358)؛ شمارۀ 15873، (پنجشنبه 17خرداد1358)؛ شمارۀ 15876، (دوشنبه 21خرداد1358)؛ شمارۀ 15877، (سه‌شنبه 22خرداد1358)؛ شمارۀ 15885، (پنجشنبه 31خرداد1358)؛ شمارۀ 15886، (شنبه 2تیر1358)؛ شمارۀ 15888، (دوشنبه 4تیر1358)؛ شمارۀ 15893، (یکشنبه 10تیر1358)؛ شمارۀ 16048، (شنبه 22دی1358)؛ شمارۀ 16139، (دوشنبه 22اردیبهشت1359)؛ شمارۀ 16234، (سه‌شنبه 18شهریور1359)؛ شمارۀ 16236، (پنجشنبه 20شهریور1359).
آیندگان: شمارۀ 3363، (چهارشنبه 9خرداد1358)؛ شمارۀ 3365، (شنبه 12خرداد1358)؛ شمارۀ 3379، (سه‌شنبه 29خرداد1358)؛ شمارۀ 3411، (شنبه 6مرداد1358).
بامداد، (شنبه 12خرداد1358).
سلام، شمارۀ 377، (یک‌شنبه 22شهریور1371).
مصاحبه
بروجردی، محمود. (خاطرات منتشرنشدۀ دکتر محمود بروجردی). آرشیو مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
معادی‌خواه، عبدالمجید. (سه‌شنبه 19تیر1397). تهران.
موسوی بجنوردی، محمد. (یک‌شنبه 20خرداد1397). تهران.
منابع اینترنتی
صباغیان، هاشم. (27شهریور1396). «حسن روحانی شبیه ابراهیم یزدی است». (تاریخ بازیابی: چهارشنبه 5مهر1396). از سایت اینترنتی تاریخ ایرانی: http://tarikhirani.ir/fa/files/112/bodyView/1100